#آیات مرتبط

1-  وَإِلَىٰ مَدۡیَنَ أَخَاهُمۡ شُعَیۡبٗاۚ قَالَ یَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَکُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَیۡرُهُۥۖ وَلَا تَنقُصُواْ ٱلۡمِکۡیَالَ وَٱلۡمِیزَانَۖ إِنِّیٓ أَرَىٰکُم بِخَیۡرٖ وَإِنِّیٓ أَخَافُ عَلَیۡکُمۡ عَذَابَ یَوۡمٖ مُّحِیطٖ    هود /  84 

و به سوى [مردم] مَدین، برادرشان شعیب را [فرستادیم ] گفت: اى قوم من! خدا را بپرستید، شما را جز او هیچ معبودى نیست؛ و از پیمانه و ترازو مکاهید، همانا من شما را در توانگرى و نعمت [ى که بى نیاز کننده از کم فروشى است] مى بینم و بر شما از عذاب روزى فراگیر بیمناکم

2-  وَیَٰقَوۡمِ أَوۡفُواْ ٱلۡمِکۡیَالَ وَٱلۡمِیزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡیَآءَهُمۡ وَلَا تَعۡثَوۡاْ فِی ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِینَ    هود /  85

و اى قوم من، پیمانه و ترازو را عادلانه [و منصفانه] کامل و تمام بدهید، و اجناس مردم را [هنگام خریدن] کم شمارتر و کم ارزش تر [از آنچه که هست] به حساب نیاورید و در زمین تبهکارانه فتنه و آشوب برپا نکنید

3-  وَلَا تَقۡرَبُواْ مَالَ ٱلۡیَتِیمِ إِلَّا بِٱلَّتِی هِیَ أَحۡسَنُ حَتَّىٰ یَبۡلُغَ أَشُدَّهُۥۚ وَأَوۡفُواْ ٱلۡکَیۡلَ وَٱلۡمِیزَانَ بِٱلۡقِسۡطِۖ لَا نُکَلِّفُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۖ وَإِذَا قُلۡتُمۡ فَٱعۡدِلُواْ وَلَوۡ کَانَ ذَا قُرۡبَىٰۖ وَبِعَهۡدِ ٱللَّهِ أَوۡفُواْۚ ذَٰلِکُمۡ وَصَّىٰکُم بِهِۦ لَعَلَّکُمۡ تَذَکَّرُونَ      انعام /  152

و به مال یتیم جز به روشى که نیکوتر است، نزدیک نشوید تا به حدّ بلوغِ [بدنى و عقلىِ ] خود برسد، و پیمانه و ترازو را بر اساس عدالت و انصاف کامل و تمام بدهید؛ هیچ کس را جز به اندازۀ توانش تکلیف نمى کنیم؛ و هنگامى که سخن گویید، عدالت ورزید هر چند دربارۀ خویشان باشد، و به پیمان خدا وفا کنید؛ خدا این [گونه] به شما سفارش کرده تا پند گیرید

4-  وَأَوۡفُواْ ٱلۡکَیۡلَ إِذَا کِلۡتُمۡ وَزِنُواْ بِٱلۡقِسۡطَاسِ ٱلۡمُسۡتَقِیمِۚ ذَٰلِکَ خَیۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِیلٗا     اسراء /  35

و هنگامى که [جنسى را] پیمانه مى کنید، پیمانه را کامل بدهید، و [اجناس قابل وزن را] با ترازوى درست و صحیح وزن کنید، این براى شما بهتر و فرجامش نیکوتر است

5-  وَإِلَىٰ مَدۡیَنَ أَخَاهُمۡ شُعَیۡبٗاۚ قَالَ یَٰقَوۡمِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مَا لَکُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَیۡرُهُۥۖ قَدۡ جَآءَتۡکُم بَیِّنَةٞ مِّن رَّبِّکُمۡۖ فَأَوۡفُواْ ٱلۡکَیۡلَ وَٱلۡمِیزَانَ وَلَا تَبۡخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشۡیَآءَهُمۡ وَلَا تُفۡسِدُواْ فِی ٱلۡأَرۡضِ بَعۡدَ إِصۡلَٰحِهَاۚ ذَٰلِکُمۡ خَیۡرٞ لَّکُمۡ إِن کُنتُم مُّؤۡمِنِینَ      اعراف  /  85

و به سوى مردم مدین، برادرشان شعیب را [فرستادیم،] گفت: اى قوم من! خدا را بپرستید که شما را جز او معبودى نیست، یقیناً برهانى روشن از سوى پروردگارتان براى شما آمد، پس پیمانه و ترازو را تمام و کامل بدهید، و از اجناس و اموال و حقوق مردم مکاهید، و در زمین پس از اصلاح آن [به وسیلۀ رسالت پیامبران] فساد مکنید، این [امور] براى شما بهتر است، اگر مؤمنید

6-  أَلَّا تَطۡغَوۡاْ فِی ٱلۡمِیزَانِ       الرحمن  /  8

تا در [سنجیدن با] ترازو طغیان روا مدارید [و از مرز عدالت و انصاف مگذرید ]

7-  وَأَقِیمُواْ ٱلۡوَزۡنَ بِٱلۡقِسۡطِ وَلَا تُخۡسِرُواْ ٱلۡمِیزَانَ     الرحمن  /  9

و ترازو را به عدالت برپا دارید و از ترازو مکاهید؛

8-  أَوۡفُواْ ٱلۡکَیۡلَ وَلَا تَکُونُواْ مِنَ ٱلۡمُخۡسِرِینَ      شعراء /   181

پیمانه را کامل بدهید و از کم فروشان نباشید،

#روایات

1-  وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا طَافَ فِی اَلْأَسْوَاقِ وَ وَعَظَهُمْ قَالَ: یَا مَعْشَرَ اَلتُّجَّارِ قَدِّمُوا اَلاِسْتِخَارَةَ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اِقْتَرِبُوا مِنَ اَلْمُبْتَاعِینَ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنَاهَوْا عَنِ اَلْیَمِینِ وَ جَانِبُوا اَلْکَذِبَ وَ تَجَافَوْا عَنِ اَلظُّلْمِ وَ أَنْصِفُوا اَلْمَظْلُومِینَ وَ لاَ تَقْرَبُوا اَلرِّبَا - وَ أَوْفُوا اَلْکَیْلَ وَ اَلْمِیزٰانَ  وَ لاٰ تَبْخَسُوا اَلنّٰاسَ أَشْیٰاءَهُمْ وَ لاٰ تَعْثَوْا فِی اَلْأَرْضِ مُفْسِدِینَ  .    امیرالمؤمنین (علیه السلام)

تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام  ,  جلد۱  ,  صفحه۲۱۶ 

امیر مؤمنان علیه السّلام هنگامى که در بازار مى‌گشت و اهل سوق را پند و اندرز مى‌داد مى‌فرمود:اى بازاریان طلب خیر[از خدا]را پیش دارید،در داد و ستد از سهل المعامله بودن برکت جوئید،و مشتریان و مراجعه‌کنندگان را از خود دانید ،و خود را با بردبارى بیارائید،و از سوگند خوددارى و از دروغ پرهیز کنید،و از ستم دورى نمائید،و بر آنان که[از طرف شما یا دیگرى]مورد ظلم واقع گشته‌اند انصاف داشته باشید(و خود را بجاى آنان تصوّر نمائید)و گرد معاملات ربوى مگردید،و پیمانه و ترازو را تمام و درست انجام دهید،و از قیمت کالاهاى مردم مکاهید،و در زمین فساد راه میاندازید.

تحف العقول / ترجمه جعفری ;  ج ۱  ص ۱۹۸

2-  وَ قَالَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا نَقَضَ قَوْمٌ عَهْدَهُمْ إِلاَّ سُلِّطَ عَلَیْهِمْ عَدُوُّهُمْ وَ مَا جَارَ قَوْمٌ إِلاَّ کَثُرَ اَلْقَتْلُ بَیْنَهُمْ وَ مَا مَنَعَ قَوْمٌ اَلزَّکَاةَ إِلاَّ حُبِسَ اَلْقَطْرُ عَنْهُمْ وَ لاَ ظَهَرَتْ فِیهِمُ اَلْفَاحِشَةُ إِلاَّ فَشَا فِیهِمُ اَلْمَوْتُ وَ مَا یُخْسِرُ قَوْمٌ اَلْمِکْیَالَ وَ اَلْمِیزَانَ إِلاَّ أُخِذُوا بِالسِّنِینَ.

 پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)

  إرشاد القلوب  ,  جلد۱  ,  صفحه۷۱ 

پیغمبر اکرم-صلّى اللّٰه علیه و آله-فرمود:هیچ مردمى عهدشکن نشدند مگر اینکه دشمن آنها بر آنها مسلّط‍‌ گردید و هیچ قومى ظلم نکردند مگر اینکه کشتار در بین آنها زیاد شد.و هیچ قومى از پرداخت زکات امتناع نکردند مگر اینکه از آمدن باران ممنوع شدند. و در ما بین آنها عمل منافى عفّت و فحشاء ظاهر نشد مگر اینکه در میان آنها مرگ مفاجات شیوع پیدا کرد.و هیچ قومى کم فروشى نکردند مگر اینکه به خشکسالى مبتلا شدند.

إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ;  ج ۱  ص ۲۸۳

4-  وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : ثَمَرَةُ اَلتَّفْرِیطِ اَلنَّدَامَةُ وَ ثَمَرَةُ اَلْحَزْمِ اَلسَّلاَمَةُ .

امیرالمؤمنین (علیه السلام)

بحار الأنوار ,جلد۶۸, صفحه۳۴۱   

و فرمود نتیجۀ کوتاهى و کم فکرى پشیمانى و نتیجۀ تدبیر سلامتى و ایمنى است.

بحارالأنوار (جلد ۶۷و۶۸) / ترجمه موسوی همدانی ;  ج ۲  ص ۳۳۶

#روایات

1-  وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا طَافَ فِی اَلْأَسْوَاقِ وَ وَعَظَهُمْ قَالَ: یَا مَعْشَرَ اَلتُّجَّارِ قَدِّمُوا اَلاِسْتِخَارَةَ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اِقْتَرِبُوا مِنَ اَلْمُبْتَاعِینَ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنَاهَوْا عَنِ اَلْیَمِینِ وَ جَانِبُوا اَلْکَذِبَ وَ تَجَافَوْا عَنِ اَلظُّلْمِ وَ أَنْصِفُوا اَلْمَظْلُومِینَ وَ لاَ تَقْرَبُوا اَلرِّبَا - وَ أَوْفُوا اَلْکَیْلَ وَ اَلْمِیزٰانَ  وَ لاٰ تَبْخَسُوا اَلنّٰاسَ أَشْیٰاءَهُمْ وَ لاٰ تَعْثَوْا فِی اَلْأَرْضِ مُفْسِدِینَ  .    امیرالمؤمنین (علیه السلام)

تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام  ,  جلد۱  ,  صفحه۲۱۶ 

امیر مؤمنان علیه السّلام هنگامى که در بازار مى‌گشت و اهل سوق را پند و اندرز مى‌داد مى‌فرمود:اى بازاریان طلب خیر[از خدا]را پیش دارید،در داد و ستد از سهل المعامله بودن برکت جوئید،و مشتریان و مراجعه‌کنندگان را از خود دانید ،و خود را با بردبارى بیارائید،و از سوگند خوددارى و از دروغ پرهیز کنید،و از ستم دورى نمائید،و بر آنان که[از طرف شما یا دیگرى]مورد ظلم واقع گشته‌اند انصاف داشته باشید(و خود را بجاى آنان تصوّر نمائید)و گرد معاملات ربوى مگردید،و پیمانه و ترازو را تمام و درست انجام دهید،و از قیمت کالاهاى مردم مکاهید،و در زمین فساد راه میاندازید.

تحف العقول / ترجمه جعفری ;  ج ۱  ص ۱۹۸

2-  وَ قَالَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا نَقَضَ قَوْمٌ عَهْدَهُمْ إِلاَّ سُلِّطَ عَلَیْهِمْ عَدُوُّهُمْ وَ مَا جَارَ قَوْمٌ إِلاَّ کَثُرَ اَلْقَتْلُ بَیْنَهُمْ وَ مَا مَنَعَ قَوْمٌ اَلزَّکَاةَ إِلاَّ حُبِسَ اَلْقَطْرُ عَنْهُمْ وَ لاَ ظَهَرَتْ فِیهِمُ اَلْفَاحِشَةُ إِلاَّ فَشَا فِیهِمُ اَلْمَوْتُ وَ مَا یُخْسِرُ قَوْمٌ اَلْمِکْیَالَ وَ اَلْمِیزَانَ إِلاَّ أُخِذُوا بِالسِّنِینَ.

 پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)

  إرشاد القلوب  ,  جلد۱  ,  صفحه۷۱ 

پیغمبر اکرم-صلّى اللّٰه علیه و آله-فرمود:هیچ مردمى عهدشکن نشدند مگر اینکه دشمن آنها بر آنها مسلّط‍‌ گردید و هیچ قومى ظلم نکردند مگر اینکه کشتار در بین آنها زیاد شد.و هیچ قومى از پرداخت زکات امتناع نکردند مگر اینکه از آمدن باران ممنوع شدند. و در ما بین آنها عمل منافى عفّت و فحشاء ظاهر نشد مگر اینکه در میان آنها مرگ مفاجات شیوع پیدا کرد.و هیچ قومى کم فروشى نکردند مگر اینکه به خشکسالى مبتلا شدند.

إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ;  ج ۱  ص ۲۸۳

3-  وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : ثَمَرَةُ اَلتَّفْرِیطِ اَلنَّدَامَةُ وَ ثَمَرَةُ اَلْحَزْمِ اَلسَّلاَمَةُ .

امیرالمؤمنین (علیه السلام)

بحار الأنوار ,جلد۶۸, صفحه۳۴۱   

و فرمود نتیجۀ کوتاهى و کم فکرى پشیمانى و نتیجۀ تدبیر سلامتى و ایمنى است.

بحارالأنوار (جلد ۶۷و۶۸) / ترجمه موسوی همدانی ;  ج ۲  ص ۳۳۶

کم‌فروشى از عوامل فساد در ارض.

در آیات قرآن مجید کرارا از کم‌فروشى نکوهش شده،گاه در داستان شعیب ع در آنجا که قوم را مخاطب ساخته،مى‌گوید حق پیمانه را ادا کنید،و دیگران

را به خسارت میفکنید،با ترازوى صحیح وزن کنید،و حق مردم را کم نگذارید، و در زمین فساد نکنید"(شعراء ۱۸۱-‎۱۸۳).

و به این ترتیب کم‌فروشى و ترک عدالت به هنگام پیمانه و وزن را در ردیف فساد در زمین شمرده است،و این خود دلیلى به ابعاد مفاسد اجتماعى این این کار است.

و نیز در آیه ۷ و ۸ سوره الرحمن رعایت عدالت در وزن را همردیف عدالت در نظام آفرینش در عالم جهان هستى گذارده،مى‌فرماید خداوند آسمان را برافراشت و میزان و حساب در همه چیز گذاشت تا شما در وزن و حساب طغیان نکنید"اشاره به اینکه مساله رعایت عدل در سنجش مساله کوچک و کم اهمیتى نیست،بلکه در حقیقت جزئى از اصل عدالت و نظم کلى حاکم بر سراسر عالم هستى است.

و به همین دلیل پیشوایان بزرگ اسلام به این مساله اهمیت فراوانى مى‌دادند.

و نیز همانگونه که در شان نزول آیات نیز آمده پیغمبر اکرم ص مى‌فرماید:

"هر گروهى کم‌فروشى کنند خداوند زراعت آنها را از آنها مى‌گیرد،و گرفتار قحطى مى‌شوند!" از مجموع آنچه در بالا گفته شد استفاده مى‌شود که یکى از عوامل مهم نابودى و عذاب بعضى از اقوام گذشته مساله کم‌فروشى بوده است که موجب به هم خوردن نظام اقتصادى آنها،و نزول عذاب الهى شده.

حتى در روایات اسلامى در آداب تجارت آمده است که مؤمنان بهتر است به هنگام پیمانه و وزن کمى بیشتر بدهند،و به هنگام گرفتن حق خود کمى

کمتر بگیرند(درست بر عکس کار کسانى که در آیات فوق به آنها اشاره شده است که حق خود را به طور کامل مى‌گیرند و حق دیگران را به طور ناقص مى‌پردازند).

از سوى دیگر همانگونه که در تفسیر آیه فوق اشاره کردیم مساله کم-‎ فروشى به عقیده بعضى معنى وسیعى دارد که هر گونه کم و کسر گذاردن در کار و انجام وظائف فردى و اجتماعى و الهى را شامل مى‌شود.

تفسیر نمونه جلد 26

زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی ،  نویسنده:جمعی از نویسندگان

#شان نزول

"ابن عباس"مى‌گوید:هنگامى که پیغمبر اکرم ص وارد مدینه شد بسیارى از مردم سخت آلوده کم‌فروشى بودند،خداوند این آیات را نازل کرد و آنها پذیرفتند:و بعد از آن کم‌فروشى را ترک کردند.

در حدیث دیگرى آمده است که بسیارى از اهل مدینه تاجر بودند و در کار خود کم‌فروشى مى‌کردند،و بسیارى از معاملات آنها معاملات حرام بود، این آیات نازل شد و پیامبر ص آنها را براى اهل مدینه تلاوت فرمود سپس افزود :"پنج چیز در برابر پنج چیز است"! عرض کردند اى رسول خدا:کدام پنج در مقابل کدام پنج است؟! فرمود:

هیچ قومى عهدشکنى نکردند مگر اینکه خداوند دشمنانشان را بر آنها مسلط ساخت.

و هیچ جمعیتى به غیر حکم الهى حکم نکردند مگر اینکه فقر در میان آنها زیاد شد.

و در میان هیچ ملتى فحشاء ظاهر نشد مگر اینکه مرگ و میر در میان آنها فراوان گشت! هیچ گروهى کم‌فروشى نکردند مگر اینکه زراعت آنها از بین رفت و

حطى آنها را فرو گرفت! و هیچ قومى زکات را منع نکردند مگر اینکه باران از آنها قطع شد"! ^۱مرحوم"طبرسى"نیز در"مجمع البیان"در شان نزول این آیات نقل کرده است که مردى در مدینه بود بنام"ابو جهینه"که دو پیمانه کوچک و بزرگ داشت به هنگام خریدن از پیمانه بزرگ استفاده مى‌کرد و به هنگام فروش از پیمانه کوچک(این سوره نازل شد و به او و امثالش هشدار داد) 

تفسیر نمونه جلد 26

زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی ،  نویسنده:جمعی از نویسندگان

#امام و آقا

و گاهی من می‌شنوم که در ادارات یک قدری کم‌کاری هست، گاهی بیکاری هست. و این موجب تعجب من است. اگر چنانچه خدای نخواسته اینها از رژیم سابق هستند و می‌خواهند برای آنها خدمت کنند، خوب، موظف‌اند آقایان که آنها را یادداشت کنند و اسمهایشان را و تصفیه کنند. و اگر چنانچه این طور نیست و خود مردم‌اند و علاقه دارند به اسلام و علاقه دارند به مملکتشان، من نمی‌فهمم کسی علاقه داشته باشد به مملکتش و آن وقت از مملکتش اجر ببرد و عمل نکند. خوب این اجرتی که اینها می‌گیرند در مقابل عمل است. اگر عمل کم بکنند، حرام است این اجرت؛ جایز نیست استفاده بکنند از این. بنابراین، آنهایی که اعتقاد به اسلام و اعتقاد به مملکت خودشان و اعتقاد به این نهضت دارند، اینها باید عمل بکنند، بلکه زیاد کنند عملشان را که جبران بکند این چیزهایی که در سابق بود و آن نقیصه‌هایی که در سابق بود جبران بشود. کم‌کاری اصلش معنا ندارد، حالا باید پُرکارتَر بشوند. دو مقابل کار بکنند. شما می‌بینید، که ادارات، می‌بینند، که الآن قشرهای مختلفی می‌روند حتی در بیابانها خدمت می‌کنند؛ می‌روند در مدارس خدمت می‌کنند؛ خوب، ادارات هم باید خدمت بکنند تا اجرتی که می‌گیرند اجرت مشروع باشد.

امام خمینی رحمه الله علیه ۱۳۵۸/۰۷/۱۰

 «یک مانع استفاده از ظرفیتهای کشور، کم‌کاری‌ها است. بعضی از افرادی که در بخشهای مختلف مسئولند، متأسّفانه دچار تنبلی و کم‌کاری بوده‌اند و هستند. وضع کشور اقتضا میکند کار پُرتوان و پُرتلاش را؛ مسئولین و مدیران در هرجا که هستند، بایستی تلاش را افزایش دهند.»

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای:۱۳۹۷/۰۱/۰۱

#شعر

خندید مور و گفت: چنین است رسم و راه

از رنج و سعی خویش مرا نیست هیچ عار

آسوده آن که در پی گنجی کشید رنج

شاد آن که چون منش، قدمی بود استوار

بیهش چه خوانی ام که ندیده است هیچ کس

مانند مور، عاقبت اندیش و هوشیار

من دانه ای به لانه کشم با هزار سعی

از پا دراوفتم به ره اندر، هزار بار

از کار سخت خود نکنم هیچ شکوه، زانک

ناکرده کار، می نتوان زیست کامکار

کوشم به زندگی و ننالم به گاه مرگ

زین زندگی و مرگ، که بوده است شرمسار

پروین اعتصامی

#داستان

1-  شخصی با هیجان و اضطراب به حضور امام صادق علیه السلام آمد و گفت:

«درباره من دعایی بفرمایید تا خداوند به من وسعت رزقی بدهد، که خیلی فقیر و تنگدستم.».

امام: «هرگز دعا نمی کنم.».

- چرا دعا نمی کنید؟!

«برای اینکه خداوند راهی برای این کار معین کرده است. خداوند امر کرده که روزی را پی جویی کنید و طلب نمایید. اما تو می خواهی در خانه خود بنشینی و با دعا روزی را به خانه خود بکشانی!»

مجموعه آثاراستادشهیدمطهری، ج 18، ص 197

2-  مرد فقیری بود که همسرش کره می ساخت، آن زن کره ها را به صورت دایره های یک کیلویی می ساخت. مرد آنرا به یکی از بقالی های شهر می فروخت و در مقابل مایحتاج خانه را می خرید. روزی مرد بقال به اندازه کره ها شک کرد و تصمیم گرفت آنها را وزن کند. هنگامی که آنها را وزن کرد، اندازه هر کره ۹۰۰ گرم بود.

او از مرد فقیر عصبانی شد و روز بعد به مرد فقیر گفت: دیگر از تو کره نمی خرم، تو کره را به عنوان یک کیلو به من می فروختی در حالی که وزن آن ۹۰۰ گرم است.مرد فقیر ناراحت شد و سرش را پایین انداخت و گفت:ما ترازویی نداریم و یک کیلو شکر از شما خریدیم و آن یک کیلو شکر را به عنوان وزنه قرار می دادیم .یقین داشته باش که: به اندازه خودت برای تو اندازه می گیریم! …

#نکات تفسیری

1- "وَیْلٌ" به معناى هلاک و عذاب است و بر اساس روایات،نام درّه‌اى در دوزخ یا درى از درهاى آن مى‌باشد.

«طفیف» و قلیل به یک معناست و«تطفیف»به معناى کاستن و کم گذاشتن است و ریشه آن از «طف» به معناى کنار است . به فروشنده‌اى که از کنار اجناس مى‌زند،«مطفف»گویند.

ابن مسعود نقل مى‌کند که هر کس از نمازش بکاهد مشمول این آیه است.

کم فروشى هر صنفى متناسب با خودش مى‌باشد:معلم،کارگر،نویسنده،فروشنده، مهندس،دکتر و دیگر مشاغل،هر کدام در انجام وظیفه خود کوتاهى کنند،کم فروشند.

کم‌فروش،خود را زرنگ مى‌داند،مردم را دوست ندارد،خدا را رازق نمى‌داند و ظلم اقتصادى به جامعه مى‌کند.

کم فروشى از گناهان کبیره است،زیرا وعده عذاب براى آن آمده است.

امکانِ کم فروشى یا حساسیّت در کیل بیش از وزن است ، لذا در یک آیه فقط از کیل و در آیه پس از آن،ابتدا مجدداً از کیل و سپس وزن،سخن به میان آمده است.

در روایات مى‌خوانیم: "هرگاه مردم گرفتار گناه کم‌فروشى شوند،زمین روئیدنى‌هاى خود را از مردم باز مى‌دارد و مردم به قحطى تهدید مى‌شوند".

انضباط و دقّت اقتصادى،در رأس برنامه‌هاى اصلاحى انبیاست.چنانکه حضرت شعیب به قوم خود فرمود:" پیمانه را(در معامله)کامل و تمام بدهید و از کم کنندگان و خسارت زنندگان نباشید و با ترازوى درست وزن کنید و کالاهاى مردم را کم ندهید و روى زمین مفسدانه عمل نکنید". ( ‎ ۱۸۱-۱۸۳  شعراء )

پیام‌ها:

۱-‎ خطر را با کلماتِ هشدار دهنده اعلام کنید

۲-‎ مال حرام از راه کم‌فروشى،عامل سقوط انسان است

۳-‎ تفاوت گذاردن در گرفتن و دادن کم فروشى است.آنچه بر خود نمى‌پسندى بر دیگران مپسند

۴-‎ کم فروشى نسبت به هر کس،گرچه مسلمان نباشد،نارواست

۵-‎بالاتر از گناه،انس گرفتن با گناه است،به گونه‌اى که کم فروشى شغل انسان شود

۶-‎ براى جلوگیرى از مفاسد اقتصادى،باید یاد معاد را در دل‌ها زنده کنیم

۷-‎ اعتقاد به معاد حتّى در حدّ گمان بازدارنده است

۸-‎حوادث روز قیامت،بزرگ و هولناک است

۹-‎ براى کم‌فروشى و حق الناس باید پاسخ‌گو باشیم

۱۰-‎ کیفر و مجازاتِ مجرمان،از شئون ربوبیّت خداستکم‌فروشى از عوامل فساد در ارض.[1]

#متفرقه

ارتقای علمی  36  پلهای ایران در  20 سال اخیر

بر اسـاس نتایجی که پایگاه اسـتنادی اسـکوپوس(Scopus) منتشر کرده است تعـداد مـدارک علمـی ثبت شـده از جمهـوری اسـلامی ایـران در سـال  1996برابر با 842 مـورد بـوده و در سـال  2017 ، تعـداد مـدارک و مسـتندات علمی کشـور به رقم ۵4388  مورد افزایش یافته اسـت و نسـبت به سـال   1996 ، رشـد  64/۵9 برابری را نشـان میدهد و در این سـال، جایگاه ایران در دنیا، به رتبه  16ارتقاء یافته اسـت.

بـه گـزارش دو پایـگاه معتبـر علمـی New  Scientistو    Science Metrix ، جمهـوری اسـلامی ایـران بـا نـرخ رشـد  11 برابـر متوسـط جهانـی ، رتبـه نخسـت رشـد علمـی را در بیـن سـالهای  2009-1980 دارا بـوده اسـت

نمونه هایی از پیشرفتهای علمی ایران

1-  علوم نــــانو ؛ ارتـــقا از رتبه  58 به  16 در جـــهان

2- علوم بیــوشیمی و زیـــست مولکـــولی؛ ارتقا از رتبه  52  به  17 در جهان

3- علوم هوافــــضا؛ ارتقا از رتبه  45  به رتبه   11 در جــــهان

4- علوم فـــیزیک؛ ارتقــــا از رتبه   56  به رتبه  13 در جــــهان

5- علوم ریــــاضی؛ ارتــــقا از رتبه  47به رتبه  13 در جـــــهان

6- علوم ژنتــیک و ســلولهای بنـــیادی؛ جایـــگاه دوم در دنیــــا

7- علوم داروســـازی؛ ارتــــقا از رتبه 49 به رتبه  11 در جـــهان [1]

#نظر شخصی و بیان مصادیق

تلاش مستمر و نهادینه شدن فرهنگ کار در یک جامعه تضمین کننده پیشرفت آن جامعه است و وعدم وجود آن آسیب های فراوانی در پی دارد و تضمین کننده این فرهنگ و روحیه وجود ساختارهایی برای جلوگیری از بیشترین منفعت بردن افرادی با کمترین کار و یا کم فروشی در انواع مختلف خود و کمترین منفعت برای پرتلاش ترین افراد جامعه و یا کسانی که بیشترین بار زحمت جامعه بر دوش آنها هست.

در این مورد علاوه بر مصادیق فراوانی که در کشورمان هر گاه کار و تلاش صورت گرفته به نتایج فوق العاده  ای دست یافته ایم مانند صنایع نظامی ، هسته ای ، هوا فضا ، نانو و...

در فرهنگ کار و تلاش کشور های شرق آسیا نیز نمونه و الگو قابل مطالعه و بررسی هستند.

#شرح کلی موضوع

آنچنان که در آیات خطاب شدیدی علیه افرادی که در حق خود را بدون کم و کاستی می ستانند اما در پرداخت حق دیگران کم می گذارند ملاحظه  می شود و غفلت این افراد از روزی که بر انگیخته می شود را به نوعی علت این عمل آنان به حساب می آورد.

از مباحث اصلی سلامت و قوام یک جامعه مسئله کار و تلاش هست و هر گونه کم فروشی در هر امری علاوه بر تاثیرات اخروی و معنوی در وضعیت ظاهری و اجتماعی یک جامعه به شدت تاثیر  می گذارد و از عوامل گسترش فساد و ظلم در آن است. و این مسئله به گونه ای است که تمامی افکار و نظریات -حتی غیر الهی- نیز آن را قبول دارند.

و این موضوع نه فقط جنبه فردی و وظیفه شخصی دارد بلکه به لحاظ اجتماعی در میان مسئولین حاکمیت و دولت نیز مهم است و آنان باید دارای روحیه کار و تلاش مضاعف یاشند تا در پیشرفت جامعه به اهداف خود موثر واقع شوند که در غیراین صورت صدمات و آسیب های جدی بر جامعه وارد می شود و مردم نیز در سپردن مسئولیت ها فعال بودن و تلاش فراوان افراد را مد نظر قرار داده و خود نیز در هر بخش از جامعه که حضور دارند با رعایت این موضوع پیشرفت جامعه خود را موجب شوند.

پس بنابراین  هر حکومتی در ایجاد فضایی سالم و عادلانه در کار و تلاش برای گسترش روحیه و فرهنگ کار و ممانعت از هر گونه کم کاری و کم فروشی وظیفه دارد و این امر از اولویت بسیار بالایی برخوردار است.

و عدم پرداختن به این مسئله توسط سیستم های مدیریت جامعه می تواند فرهنگ کسب سود و منفعت با روش های ناسالم و ناعادلانه را در جامعه افزایش دهد. و حتی با افول فرهنگ کار جامعه در موقعیت ضعف قرار گرفته و در معرض تهدیدات متفاوت از جمله وابستگی و تسلط بیگانگان قرار بگیرد.