#آیات مرتبط:  ذلِکَ وَ مَنْ یُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ أُحِلَّتْ لَکُمُ الْأَنْعامُ إِلاَّ ما یُتْلى‏ عَلَیْکُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ (30حج)

#آیات مرتبط: وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فیها خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ کَذلِکَ سَخَّرْناها لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (36حج)

#آیات مرتبط: إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاکِرٌ عَلیمٌ (158بقره)

#روایت: عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّمَا یَکُونُ الْجَزَاءُ مُضَاعَفاً فِیمَا دُونَ الْبَدَنَةِ حَتَّى یَبْلُغَ الْبَدَنَةَ فَإِذَا بَلَغَ الْبَدَنَةَ فَلَا تُضَاعَفُ لِأَنَّهُ أَعْظَمُ مَا یَکُونُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ‏ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ‏(کافی ط اسلامیه ج4 ص 395)

#نکات تفسیری: ذَلِک وَ مَن یُعَظمْ شعَئرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ کلمه (ذلک )خبر است براى مبتدایى که حذف شده ، و تقدیر آن الامر ذلک - قضیه از این قرار است بوده . و کلمه (شعائر) جمع شعیره  است ، و شعیره به معناى علامت است ، و شعائر خدا علامتهایى است که خداوند آنها را براى اطاعتش نصب فرموده ، همچنانکه خودش فرمود: (ان الصفا و المروه من شعائر اللّه ) و نیز فرموده : (و البدن جعلناها لکم من شعائر اللّه ...((ترجمه تفسیر المیزان ج14 ص527)

#نکات تفسیری: گر چه بدون شک" مناسک حج" از جمله شعایرى است که در این آیه مقصود بوده است، مخصوصا مساله قربانى که در آیه 36 همین سوره صریحا جزء شعائر محسوب گردیده جزء آن است ولى روشن است که با این حال عمومیت مفهوم آیه نسبت به تمام شعائر اسلامى به قوت خود باقى است و هیچگونه دلیلى بر تخصیص آن به خصوص قربانى یا همه مناسک حج وجود ندارد، بخصوص اینکه قرآن در مورد قربانى حج با ذکر کلمه" من" که براى" تبعیض" است این حقیقت را گوشزد کرده که قربانى یکى از آن شعائر است، همانگونه که در مورد" صفا و مروه" نیز در آیه 158 سوره بقره مى‌خوانیم که" آنهم از شعائر الهى است" (إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ‌).

کوتاه سخن اینکه تمام آنچه در برنامه‌هاى دینى وارد شده و انسان را به یاد خدا و عظمت آئین او مى‌اندازد شعائر الهى است و بزرگداشت آن نشانه تقواى دلها است.

این نکته نیز قابل توجه است که منظور از" بزرگداشت"- آن چنان که بعضى از مفسران ظاهر بین گفته‌اند- بزرگى جسمانى قربانى و مانند آن نیست، بلکه حقیقت تعظیم آن است که مقام و موقعیت این شعائر را در افکار و اذهان و ظاهر و باطن بالا ببرند و آنچه درخور احترام و عظمت آنها است به جاى آورند. ارتباط این عمل با تقواى دلها نیز روشن است، زیرا علاوه بر اینکه" تعظیم" جزء عناوین قصدیه است، بسیار مى‌شود که افراد متظاهر یا منافق تظاهر به تعظیم شعائر مى‌کنند، ولى چون از تقواى قلب آنها سرچشمه نمى‌گیرد بى ارزش است تعظیم و بزرگداشت حقیقى از آن کسانى است که تقواى دل دارند. و مى‌دانیم‌ تقوا و روح پرهیزگارى و احساس مسئولیت در برابر فرمانهاى الهى چیزى است که کانون آن قلب و روح آدمى است، و از آنجا است که به جسم سرایت مى‌کند، لذا مى‌توان گفت که احترام و بزرگداشت شعائر الهى از نشانه‌هاى تقواى دل است‌ [1] در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام ص مى‌خوانیم که اشاره به سینه مبارک خود کرد و فرمود التقوى هاهنا:" حقیقت تقوا اینجا است"! (تفسیر قرطبى جلد 7 صفحه 4448). (تفسیر نمونه ج14 ص97)

#بیانات آقا: البته این‌که گفتم ادبیات دینی را غلیظ کردن بدون مابازا، یکی از آفتهاست، اشتباه نشود با کاری که بعضی‌ها گوشه و کنار دنبالش هستند که پرچم‌های اسلامی و نشانه‌های اسلامی را از بین مردم بردارند؛ نخیر، بنده این را نمی‌گویم. مطلقاً نباید نشانه‌های اسلامی را تضعیف کرد. «و من یعظّم شعائر اللَّه فانّها من تقوی القلوب»(۱) اصلاً بنای شعائر بر تظاهر و بر نشان دادن و بر مطرح کردن و جلو چشم نگهداشتن است. شعائر را مطلقاً نباید تضعیف کرد. بعضی‌ها به اسم این‌که ما اهل ریا نیستیم و نمی‌خواهیم تظاهر کنیم، شعائر اسلامی و علامتهای اسلامی و سیمای اسلامی و وجهه‌ی اسلامی و رفتار اسلامی و پرچمهای اسلامی را از زندگیِ خودشان و زندگی مردم جمع می‌کنند؛ نخیر، بنده مطلقاً این را توصیه نمی‌کنم؛ بلکه بعکس، توصیه می‌کنم مقید باشید اینها را نگه دارید. منتها اگر بناست جانماز آب بکشیم، واقعاً روی آن جانماز نماز هم بخوانیم؛ والاّ انسان جانماز را آب بکشد و رویش نماز نخواند و کنار بیندازد، فایده‌یی ندارد.۱۳۸۴/۰۶/۰۸

# بیانات امام ره :س سورۀ حج (آیۀ 32) ‏‏وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ الله فَاِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ‏‏ یعنی‏‎ ‎‏کسی که شعارهای خدایی را که عبادت است احترام کند از‏‎ ‎‏پرهیزکاری قلب اوست دل نورانی پاکیزه که خدا را بزرگ‏‎ ‎‏می شمارد شعار خدایی را بزرگ می شمارد و بزرگترین تعظیم‏‎ ‎‏شعار الهی آن است که جایگاه او با عظمت و دستگاه باشد و محل‏‎ ‎‏عبادت خدا مورد رغبت واردین و جلب قلوب آنها باشد در این‏‎ ‎‏محلهای محترم همه می دانیم و می دانید که در هر روزی صدها‏‎ ‎‏هزار مسلم پاک به عبادت خدا و مدح و ستایش او و نماز و نیاز به‏‎ ‎‏درگاه مقدس او اشتغال دارند چه بهتر از اینکه برای تعظیم عبادت‏‎ ‎‏خدا و شعار الهی یک قبۀ عالیمقام سربلندی و یا مسجد با عظمت‏‎ ‎‏و جلالی بنا شود که مردم به وارد شدن آن میل کنند و بزرگان عالم‏‎ ‎‏که عادی به ورود بارگاههای با ابهت و عظمت هستند نیز با مردم‏‎ ‎‏در عبادت و نماز شرکت کنند و این هیچ مربوط به شرک نیست. سورۀ حج (آیۀ 32) ‏‏وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ الله فَاِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ‏‏ یعنی‏‎ ‎‏کسی که شعارهای خدایی را که عبادت است احترام کند از‏‎ ‎‏پرهیزکاری قلب اوست دل نورانی پاکیزه که خدا را بزرگ‏‎ ‎‏می شمارد شعار خدایی را بزرگ می شمارد و بزرگترین تعظیم‏‎ ‎‏شعار الهی آن است که جایگاه او با عظمت و دستگاه باشد و محل‏‎ ‎‏عبادت خدا مورد رغبت واردین و جلب قلوب آنها باشد در این‏‎ ‎‏محلهای محترم همه می دانیم و می دانید که در هر روزی صدها‏‎ ‎‏هزار مسلم پاک به عبادت خدا و مدح و ستایش او و نماز و نیاز به‏‎ ‎‏درگاه مقدس او اشتغال دارند چه بهتر از اینکه برای تعظیم عبادت‏‎ ‎‏خدا و شعار الهی یک قبۀ عالیمقام سربلندی و یا مسجد با عظمت‏‎ ‎‏و جلالی بنا شود که مردم به وارد شدن آن میل کنند و بزرگان عالم‏‎ ‎‏که عادی به ورود بارگاههای با ابهت و عظمت هستند نیز با مردم‏‎ ‎‏در عبادت و نماز شرکت کنند و این هیچ مربوط به شرک نیست.( توحید از دیدگاه امام خمینی ره ج2 ص 1221)

#نظر شخصی: این آیه شریفه در دو زمینه کاربرد زیادی دارد:

1. در پاسخ به شبهات مطروحه در زمینه علت رسیدگی به اماکن متبرکه و حرم ائمه اطهار علیها سلام ( که در مقابل کمک به محرومین قرار می گیرد) می توان به این آیه استناد کرد. و همان طور که در بیانات امامین انقلاب دیده می شود، ایشان نیز به این نکات توجه ویژه داشته اند.

2. در زمینه تبیین علت برگزاری مراسمات مذهبی یا حتی سفرهای زیارتی این آیه قابل استناد است. زیرا اگر مراسم ها و سفرهای زیارتی با رعایت آداب اسلامی برگزار گردد مصداق آیه شریفه خواهد بود. که نشان دهنده تقوی قلوب است.