#آیات_مرتبط

سوره مبارکه نساء ، آیه 4

وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْ‏ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئا 

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه بقره ، آیه 229

الطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْریحٌ بِإِحْسانٍ وَ لا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمَّا آتَیْتُمُوهُنَّ شَیْئاً إِلاَّ أَنْ یَخافا أَلاَّ یُقیما حُدُودَ اللَّهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ یُقیما حُدُودَ اللَّهِ فَلا جُناحَ عَلَیْهِما فیمَا افْتَدَتْ بِهِ تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَعْتَدُوها وَ مَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ 

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه نور ، آیه 4

وَ الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ ثُمَّ لَمْ یَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانینَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً وَ أُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ 

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه نور ، آیات23 و 24

إِنَّ الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ (23) یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ (24)

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه طلاق ، آیه 2

فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ وَ أَقیمُوا الشَّهادَةَ لِلَّهِ ذلِکُمْ یُوعَظُ بِهِ مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً 

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه طلاق ،  آیه 6

أَسْکِنُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ سَکَنْتُمْ مِنْ وُجْدِکُمْ وَ لا تُضآرُّوهُنَّ لِتُضَیِّقُوا عَلَیْهِنَّ وَ إِنْ کُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَیْهِنَّ حَتَّى یَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَکُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ أْتَمِرُوا بَیْنَکُمْ بِمَعْرُوفٍ وَ إِنْ تَعاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرى‏ 

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه بقره ، آیه231

وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ لا تُمْسِکُوهُنَّ ضِراراً لِتَعْتَدُوا وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَ لا تَتَّخِذُوا آیاتِ اللَّهِ هُزُواً وَ اذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ ما أَنْزَلَ عَلَیْکُمْ مِنَ الْکِتابِ وَ الْحِکْمَةِ یَعِظُکُمْ بِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلیمٌ 

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه بقره، آیه 237

وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَریضَةً فَنِصْفُ ما فَرَضْتُمْ إِلاَّ أَنْ یَعْفُونَ أَوْ یَعْفُوَا الَّذی بِیَدِهِ عُقْدَةُ النِّکاحِ وَ أَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‏ وَ لا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَیْنَکُمْ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ 

#آیات_مرتبط

سوره مبارکه ممتحنه، آیه 10

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا جاءَکُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِناتٍ فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْکُفَّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَ لا هُمْ یَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُمْ ما أَنْفَقُوا وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ أَنْ تَنْکِحُوهُنَّ إِذا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ وَ سْئَلُوا ما أَنْفَقْتُمْ وَ لْیَسْئَلُوا ما أَنْفَقُوا ذلِکُمْ حُکْمُ اللَّهِ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ 

#روایات

الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًِْ أَبِی الْجَارُود عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام)فِی قَوْلِهِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ کَرْهاً فَإِنَّهُ کَانَ فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ فِی أَوَّلِ مَا أَسْلَمُوا مِنْ قَبَائِلِ الْعَرَبِ إِذَا مَاتَ حَمِیمُ الرَّجُلِ وَ لَهُ امْرَأَهًٌْ أَلْقَی الرَّجُلُ ثَوْبَهُ عَلَیْهَا فَوَرِثَ نِکَاحَهَا بِصَدَاقِ حَمِیمِهِ الَّذِی کَانَ أَصْدَقَهَا فَکَانَ یَرِثُ نِکَاحَهَا کَمَا یَرِثُ مَالَهُ، فَلَمَّا مَاتَ أَبُو قَیْسِ بْنُ الْأَسْلَبِ {أَبُو قُبَیْسِ بْنُ الْأَسْلَتِ} أَلْقَی مُحْصَنُ بْنُ أَبِی قَیْسٍ ثَوْبَهُ عَلَی امْرَأَهًِْ أَبِیهِ وَ هِیَ کَبِیثَهًُْ {کَبِیشَهًُْ} بِنْتُ مُعَمَّرِ بْنِ مَعْبَدٍ فَوَرِثَ نِکَاحَهَا ثُمَّ تَرَکَهَا لَا یَدْخُلُ بِهَا وَ لَا یُنْفِقُ عَلَیْهَا فَأَتَتْ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَاتَ أَبُو قَیْسِ بْنُ الْأَسْلَبِ فَوَرِثَ ابْنُهُ مُحْصَنٌ نِکَاحِی فَلَا یَدْخُلُ عَلَیَّ وَ لَا یُنْفِقُ عَلَیَّ وَ لَا یُخَلِّی سَبِیلِی فَأَلْحَقَ بِأَهْلِی، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ارْجِعِی إِلَی بَیْتِکِ فَإِنْ یُحْدِثِ اللَّهُ فِی شَأْنِکِ شَیْئاً أَعْلَمْتُکِ بِهِ، فَنَزَلَ وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ مِنَ النِّساءِ إِلَّا ما قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کانَ فاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ ساءَ سَبِیلًا فَلَحِقَتْ بِأَهْلِهَا.

امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) در مورد آیه: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُواْ النِّسَاء کَرْهًا فرمود: «در زمان جاهلیّت در قبایل عربی که تازه اسلام می‌آوردند، رسم بوده که اگر خویشاوند کسی می‌مرد و زنی داشت، آن فرد لباسش را بر همسر خویشاوند خود می‌انداخت و با مهریه‌ی خویشاوند خود که به همسرش داده بود، او را به ازدواج خود در می‌آورد و علاوه‌بر همسر خویشاوندش، مالش را نیز به ارث می‌برد؛ زمانی‌که ابوقیس‌بن‌اسلت از دنیا رفت، محصَن‌بن‌ابی‌قیس، لباسش را بر زن پدرش که کبیشه بنت‌مَعمَربن‌مَعبَد نام داشت، انداخت و وارث نکاح او شد و سپس او را ترک گفت و با او رابطه‌ی زناشویی نداشت و نفقه نیز به او پرداخت نمی‌کرد. کبیشه به نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و به ایشان گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! ابوقیس‌بن‌اسل از دنیا رفت و پسرش محصن، نکاحم را به ارث برده است و با من ارتباطی ندارد و خرجی نیز به من نمی‌دهد و اجازه نمی‌دهد که به نزد خویشاوندانم بازگردم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «به خانه‌ات بازگرد و اگر خداوند در مورد تو کلامی نازل کرد، تو را از آن باخبر می‌سازم» و سپس آیه: وَلاَ تَنکِحُواْ مَا نَکَحَ اباؤُکُم مِّنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاء سَبیلاً؛ نازل شد و بدین‌ترتیب آن زن به نزد خانواده‌اش بازگشت.»[1]

#روایات

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَال: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ لایَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ کَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیْتُمُوهُنَّ قَالَ الرَّجُلُ تَکُونُ فِی حَجْرِهِ الْیَتِیمَهًُْ فَیَمْنَعُهَا مِنَ التَّزْوِیجِ لِیَرِثَهَا بِمَا تَکُونُ قَرِیبَهًًْ لَهُ قُلْتُ وَ‌لاتَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیْتُمُوهُنَّ قَالَ الرَّجُلُ تَکُونُ لَهُ الْمَرْأَهًُْ فَیَضْرِبُهَا حَتَّی تَفْتَدِیَ مِنْهُ فَنَهَی اللَّهُ عَنْ ذَلِکَ.

امام صادق (علیه السلام)- ابراهیم‌بن‌میمون گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: لاَ یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُواْ النِّسَاء کَرْهًا وَلاَ تَعضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُواْ بِبَعضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ، پرسیدم. ایشان فرمود: «منظور آن است که مرد، دختر یتیمی را در خانه‌اش نگه می‌دارد و مانع ازدواج او می‌شود تا بتواند میراثی که به‌زودی به آن دختر می‌رسد را از او بگیرد». گفتم: «وَ لاَ تَعضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُواْ بِبَعضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ [یعنی چه]» فرمود: «خداوند نهی کرده از اینکه مردی، همسرش را بزند تا آن زن به او مالی بدهد و از او طلاق بگیرد و از دست او رهایی یابد.»[1]

#روایات

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌عُقْبَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَال ... وَ قَوْلُهُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ کَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیْتُمُوهُنَّ قَالَ لَا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ إِذَا نَکَحَ امْرَأَهًًْ وَ لَمْ یُرِدْهَا وَ کَرِهَهَا أَنْ لَا یُطَلِّقَهَا إِذَا لَمْ یُجْبَرْ {یَجُرْ} عَلَیْهَا.

امام صادق (علیه السلام)- علی‌بن‌عقبه نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ کَرْهاً وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیْتُمُوهُنَّ فرمود: «جایز نیست اگر مرد با زنی ازدواج کرد و به او میل و رغبتی نداشت و با او در نیاویخت و به او نفقه نداد، او را طلاق ندهد و بر او سخت بگیرد.»[1]

#روایات

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِی رِوَایَهًِْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ کَانَتْ نِسَاءٌ فِی الْمَدِینَهًِْ قَدْ وُرِثَ نِکَاحُهُنَ کَمَا وُرِثَ نِکَاحُ کَبِیثَهًَْ غَیْرَ أَنَّهُ وَرِثَهُنَّ عَنِ الْأَبْنَاءِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ کَرْهاً وَ قَوْلُهُ: وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَی أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللهُ فِیهِ خَیْراً کَثِیراً یَعْنِی الرَّجُلَ یَکْرَهُ أَهْلَهُ فَإِمَّا أَنْ یُمْسِکَهَا فَیَعْطِفَهُ اللَّهُ عَلَیْهَا وَ إِمَّا أَنْ یُخَلِّیَ سَبِیلَهَا فَیَتَزَوَّجُهَا غَیْرُهُ فَیَرْزُقُهَا اللَّهُ الْوُدَّ وَ الْوَلَدَ فَفِی ذَلِکَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ خَیْراً کَثِیراً.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- در تفسیر قمی آمده است: ابوجارود از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده است: «زنانی نیز در مدینه بودند که نکاح آنان به مانند کبیثه به ارث رسیده بود، با این فرق که ارث‌بردن آنان از ناحیه‌ی پسران بود؛ و بدین‌ترتیب آیه: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ یَحِلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُواْ النِّسَاء کَرْهًا نازل شد». و [علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)] در مورد آیه: وَعاشِرُوهُنَّ بِالْمَعرُوفِ فَإِن کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعسَی أَن تَکْرَهُواْ شَیْئًا وَ یَجْعلَ اللهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا گفت: «اگر مرد، همسرش را دوست نداشته باشد، یا باید او را در خانه‌ی خود نگهداری کند تا خداوند، مهر او را در دلش بیافکند و یا راه آن زن را باز کند تا برود و با دیگری ازدواج کند که دراین‌صورت، خدواند به آن زن، محبّت و خیر و خوبی و فرزند صالح عطا می‌کند و خداوند در این کار، خیر زیادی قرار داده است.»[1]

#روایات

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قِیلَ: نَزَلَتْ فِی الرَّجُلِ یَکُونُ تَحْتَهُ الْمَرْأَهًُْ یَکْرَهُ صُحْبَتَهَا وَ لَهَا عَلَیْهِ مَهْرٌ فَیَطُولُ عَلَیْهَا وَ یُضَارُّهَا لِتَفْتَدِیَ بِالْمَهْرِ فَنُهُوا عَنْ ذَلِکَ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه).

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- این آیه در مورد مردی نازل شده که زنی داشت که از هم صحبتی با او اکره داشت و هنوز مهریه‌ی او را نپرداخته بود و آزارش می‌داد تا مهرش را ببخشد [و به‌واسطه این کار، از آزار همسرش خلاص شود] پس [این آیه] او را از این کار نهی کرد.[1]

#روایات

الباقر (علیه السلام)- مَعْنَاهُ مَا کَانَ یَعْمَلُهُ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّهًِْ مِنْ أَنَّ الرَّجُلَ إِذَا مَاتَ وَ تَرَکَ امْرَأَتَهُ قَالَ ابْنُهُ مِنْ غَیْرِهَا أَوْ وَلِیُّهُ: وَرِثْتُ امْرَأَتَهُ کَمَا وَرِثْتُ مَالَهُ. فَأَلْقَی عَلَیْهَا رِدَاءَهُ أَنَّهَا امْرَأَتُهُ عَلَی الْعَقْدِ الَّذِی کَانَ مَعَ أَبِیهَا وَ لَا یُعْطِیهَا شَیْئاً وَ إِنْ شَاءَ زَوَّجَهَا وَ أَخَذَ صَدَاقَهَا رَوَی ذَلِکَ أَبُو الْجَارُودِ عَنِ الْبَاقِرِ (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) فرمود: منظور از این آیه، اشاره به آن کاری است که اهل جاهلیّت [قبل از اسلام] انجام می‌دادند که وقتی مردی می‌مرد و همسرش وارث او می‌شد می‌گفت که پسرش مال او نیست [و از کس دیگری بدنیا آمده] یا به او پشت می‌کرد [و رها می‌کرد] و به‌این‌ترتیب، زن، همه‌ی مال را به ارث می‌برد. [برای جلوگیری از این مسأله] درهنگام عقد، شرط می‌کرد که [معاش او پس از مرگ همسرش] با پدرش است و چیزی از ارث به او نمی‌رسد حتی اگر همسرش را بخواهد و مهر زن را از زن بگیرد [و پس ندهد].[1]

#نکات_تفسیری

اسلام نیز در آیه مورد بحث و دستورات دیگر خواسته است انحراف جامعه را برطرف نموده، به طرف همان سنت فطرت بکشاند، بنا بر این براى چنین جامعه‏اى هیچ چاره‏اى جز این نیست که حکم تسویه در معاشرت در آن جارى شود، و این همان است که به عبارت دیگر از آن به حریت اجتماعى و آزادى زنان و مردان تعبیر مى‏کنیم، و حقیقت آن این است که انسان بدان جهت که انسان است داراى فکر و اراده است، و نیز داراى اختیار است، مى‏تواند آنچه برایش سودمند است از آنچه مضر است انتخاب کند، و در این اختیارش استقلال دارد، و همین انسان وقتى وارد اجتماع مى‏شود، در آن حال نیز اختیار دارد، و لیکن در حدودى که مزاحم با سعادت مجتمع انسانى نباشد، در این چهار دیوارى استقلال در انتخاب را دارد، و هیچ مانعى نمى‏تواند از اختیار او جلو بگیرد، و یا او را در انتخاب و اختیار تابع بى‏چون و چراى غیر سازد.

این معنا نیز منافات ندارد با اینکه بعضى از طبقات و یا بعضى از افراد از یک طبقه به خاطر مصالحى از پاره‏اى مزایا برخوردار و یا از پاره‏اى امتیازات محروم باشند. مثلا مردان در اسلام بتوانند قاضى و حاکم شوند، و به جهاد بروند، و بر آنها واجب باشد نفقه زنان را بدهند، و احکامى دیگر از این قبیل خاص آنان باشد، و زنان از آنها محروم باشند، و نیز کودکان نابالغ اقرارشان نافذ نباشد، و نتوانند مستقلا معامله کنند، و مکلف به تکالیف اسلام نباشند، و امثال این احکام که در باب حجر (و افرادى که از تصرفات مالى محجورند) در کتب فقهى ذکر شده است.

پس همه این تفاوتها خصوصیات احکامى است که متوجه طبقات و اشخاصى از مجتمع مى‏شود، و علتش اختلافى است که در وزن اجتماعى آنان است، در عین اینکه همه در اصل داشتن وزن انسانى و اجتماعى شریکند، چون ملاک در داشتن اصل وزن انسان بودن و داراى فکر و اراده بودن است، که در همه هست.

البته این را هم بگوئیم که این احکام اختصاصى مختص به شریعت مقدسه اسلام نیست، بلکه در تمامى قوانین مدنى و حتى در همه اجتماعاتى که براى خود سنتى دارند کم و بیش یافت مى‏شود، هر چند که قانون نداشته باشند، و زندگیشان جنگلى باشد، و با در نظر گرفتن این مطالب اگر بخواهیم همه را در یک عبارت کوتاه بگنجانیم جامع‏ترین آن عبارات جمله مورد بحث است که مى‏فرماید:" وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ" .

ترجمه تفسیر المیزان، ج‏4، ص: 406

#نکات_تفسیری

و اما جمله:" فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‏ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْراً کَثِیراً" از قبیل اظهار یک امر مسلم و معلوم، به صورت امرى مشکوک و محتمل است، تا غریزه تعصب را در شنونده تحریک نکند، نظیر آیه زیر که مى‏فرماید:" قُلْ مَنْ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ وَ إِنَّا أَوْ إِیَّاکُمْ لَعَلى‏ هُدىً أَوْ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ، قُلْ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنا وَ لا نُسْئَلُ عَمَّا تَعْمَلُونَ".

خواهى پرسید چرا قرآن با تعبیر ملایم خواست رسوم و تعصبات مخاطب را تحریک نکند؟ جوابش این است که مجتمع بشرى در آن روز یعنى در عصر نزول قرآن زن را در جایگاه و موقعیتى که در متن واقع دارد، جاى نمى‏داد، و از اینکه زن را جزء اجتماع بشرى بداند کراهت داشت، و حاضر نبود او را مانند طبقه مردان جزء مقوم بشمارد، بلکه مجتمعاتى که در آن عصر روى پاى خود ایستاده بودند، یا مجتمعى بود که زن را موجودى طفیلى و خارج از جامعه انسانى و ملحق بدان مى‏دانست، ملحق دانستنش از باب ناچارى بود، چون مى‏خواست از وجودش استفاده کند، و یا مجتمعى بود که او را انسان مى‏دانست، ولى انسانى ناقص در انسانیت، نظیر کودکان و دیوانگان، با این تفاوت که کودکان بالآخره روزى بالغ مى‏شوند، و داخل انسانهاى تمام عیار مى‏شوند، و دیوانگان نیز احتمالا روزى بهبودى مى‏یافتند، ولى زنان براى همیشه به انسانیت کامل نمى‏رسیدند، در نتیجه باید براى همیشه در تحت استیلاى مردان زندگى کنند، و شاید این که در جمله:" فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ ..." کراهت را به خود زنان نسبت داد، و فرمود: (اگر از زنان کراهت داشتید) و نفرمود: (اگر از ازدواج با زنان کراهت داشتید)، به خاطر این بوده که به این معنا اشاره کرده باشد.

ترجمه تفسیر المیزان، ج‏4، ص: 406و407

#نکات_تفسیری

بر خلاف سنّت جاهلیّت، که گاهى زن نیز به ارث برده مى‏شد، ممکن است آیه اشاره به این باشد که تنها اموال قابل ارث است و همسرِ متوفّى، ارثِ کسى نیست. او خودش مى‏تواند بعد از فوت شوهرش، همسر دیگرى انتخاب کند.

تفسیر نور، ج‏2، ص: 38

#نکات_تفسیری

باز پس ‏گرفتن مهریه با زور و اجبار، حرام است. «لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیْتُمُوهُنَّ»

تفسیر نور، ج‏2، ص: 38

#نکات_تفسیری

با زنان باید خوش رفتارى کرد. «عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»

تفسیر نور، ج‏2، ص: 39

#شان_نزول

<!-- p.MsoFootnoteText, li.MsoFootnoteText, div.MsoFootnoteText {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-link:"Footnote Text Char"; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; text-align:justify; mso-pagination:widow-orphan; direction:rtl; unicode-bidi:embed; font-size:10.0pt; font-family:"Traditional Arabic","serif"; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Traditional Arabic; mso-bidi-language:AR-SA;} span.MsoFootnoteReference {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; vertical-align:super;} span.FootnoteTextChar {mso-style-name:"Footnote Text Char"; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; mso-style-locked:yes; mso-style-link:"Footnote Text"; mso-ansi-font-size:10.0pt; mso-bidi-font-size:10.0pt; font-family:"Traditional Arabic","serif"; mso-ascii-font-family:"Traditional Arabic"; mso-hansi-font-family:"Traditional Arabic"; mso-bidi-font-family:Traditional Arabic; mso-bidi-language:AR-SA;} -->

پیش از اسلام رسم بر این بود که اگر مى‏ خواستند همسر سابق را طلاق گویند و ازدواج جدیدى کنند براى فرار از پرداخت مهر، همسر خود را به اعمال منافى عفت متهم مى‏ کردند، و بر او سخت مى‏گرفتند، تا حاضر شود مهر خویش را که معمولا قبلا دریافت مى‏شد بپردازد، و طلاق گیرد، و همان مهر را براى همسر دوم قرار مى ‏دادند.

آیه فوق به شدت از این کار زشت جلوگیرى کرده و آن را مورد نکوهش قرار مى‏دهد

تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 322 و 323

#نکات_تفسیری

زنان را بخاطر اموالشان زندانى نکنید- همانطور که در شان نزول گفته شد یکى از رفتارهاى ظالمانه مردان، در دوران جاهلیت این بود که با زنان ثروتمندى که از زیبایى بهره‏اى نداشتند ازدواج مى‏کردند، سپس آنها را بحال خود وامى‏گذاردند، نه آنها را طلاق مى‏دادند و نه همچون یک همسر با آنها رفتار مى‏نمودند، به امید این که مرگشان فرا رسد و اموالشان را تملک کنند، آیه فوق مى‏گوید:" اى افراد با ایمان براى شما حلال نیست که از زنان از روى اکراه و ایجاد ناراحتى، ارث ببرید" و به این ترتیب عمل فوق را محکوم ساخته است.

تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 319

#نکات_تفسیری

زنان را براى حلال کردن مهر خود تحت فشار قرار ندهید-  یکى دیگر از عادات نکوهیده آنها این بود که زنان را با وسائل گوناگون، تحت فشار مى‏گذاشتند تا مهر خود را ببخشند و طلاق گیرند، این کار مخصوصا بیشتر در موقعى بود که زن مهریه سنگینى داشت، آیه فوق با جمله‏ وَ لا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ ما آتَیْتُمُوهُنَ‏ این کار را ممنوع ساخته و مى‏فرماید:" آنها را تحت فشار قرار ندهید، بخاطر این که قسمتى از آنچه را به آنها پرداخته‏اید تملک کنید".

ولى این حکم استثنایى دارد که در جمله‏ إِلَّا أَنْ یَأْتِینَ بِفاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ به آن اشاره شده است و آن این که اگر آنها مرتکب عمل زشت و ننگینى گردند شوهران مى‏توانند آنها را تحت فشار قرار دهند، تا مهر خود را حلال کرده و طلاق بگیرند و در حقیقت این کار یک نوع مجازات و شبیه به گرفتن غرامت در برابر کارهاى نارواى این دسته از زنان است.

تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 319 و320

#نکات_تفسیری

با آنها بطور شایسته معاشرت کنید-  با جمله‏ وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ‏ دستور معاشرت شایسته و رفتار انسانى مناسب با زنان را صادر مى‏کند، و بدنبال آن اضافه مى‏نماید فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‏ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْراً کَثِیراً یعنى حتى اگر بجهاتى از همسران خود رضایت کامل نداشته باشید و بر اثر امورى آنها در نظر شما ناخوش آیند باشند، فورا تصمیم به جدایى و یا بد رفتارى نگیرید و تا آنجا که در قدرت دارید مدارا کنید" زیرا ممکن است شما در تشخیص خود گرفتار اشتباه شده باشید، و آنچه را نمى‏پسندید خداوند در آن خیر و برکت و سود فراوانى قرار داده باشد" بنا بر این تا کارد به استخوان شما نرسد سزاوار است معاشرت به معروف و رفتار شایسته را ترک نکنید بخصوص اینکه بسیار مى‏شود که همسران در باره یکدیگر گرفتار سوء ظن‏هاى بى دلیل و حب و بغض‏هاى بى جهت مى‏گردند و قضاوتهاى آنها در این حال غالبا نادرست مى‏باشد، تا آنجا که خوبى‏ها در نظرشان بدى و بدى‏ها در نظرشان خوبى جلوه مى‏کند، ولى با گذشت زمان و مدارا کردن، تدریجا حقایق آشکار مى‏شود.

ضمنا باید توجه داشت تعبیر به خیرا کثیرا که در آیه به همسرانى که مدارا مى‏کنند نوید داده شده مفهوم وسیعى دارد که یکى از مصادیق روشن آن فرزندان صالح و با لیاقت و ارزشمند است.

تفسیر نمونه، ج‏3، ص: 321 و 320

#امام_و_آقا

مسئله‌ی زن در دنیای امروز و ازجمله در کشور ما، یکی از مسائلی است که به جهات مختلف همچنان درخور پیگیری و تأمّل و کار و فکر است. اولا نیمی از جمعیّت کشورها زنان هستند؛ چگونه میتوان به‌شکل سالمی از این امکان و استعداد عظیم به نفع هر کشوری، ازجمله کشور ما استفاده کرد؟ ثانیاً مسئله‌ی جنسیّت که یکی از حسّاس‌ترین و ظریف‌ترین مسائل آفرینش است، چگونه میتواند در خدمت تعالی انسان قرار بگیرد، نه در خدمت انحطاط بشر و انحطاط اخلاقی؟ ثالثاً به‌خاطر تفاوتهای طبیعی‌ای که بین جنس زن و جنس مرد وجود دارد، چگونه میتوان - چه در محیط اجتماعی، چه در محیط خانواده - رفتاری را نهادینه کرد و غیرقابل اجتناب کرد که به زن ظلم نشود؟ اینها مسائل خیلی مهمّی است. اگر ما همین دو سه مسئله را محور فکر و تأمّل و بحث و کار قرار بدهیم، یک مجموعه‌ی تلاش و کار مطالعاتی و تحقیقی و عملی را به دنبال خود خواهد آورد. این مسئله‌ی ظلم به زنان را کسی خیال نکند که مخصوص جوامع عقب‌افتاده یا جوامع مثلاً فرض کنید وحشی [است‌]؛ نه، در جوامع به‌اصطلاح متمدّن امروز، این ظلم به جامعه‌ی زنان اگر بیشتر از جوامع دیگر نباشد، قطعاً کمتر نیست. خب اینها مسائل مهمّی است؛ اینها باید رسیدگی بشود، به اینها باید پرداخته بشود.

بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزیده کشور-1393/۰۱/30

#امام_و_آقا

 اینجور نیست که ما فکر کنیم غربی‌ها در این زمینه از ما جلویند؛ ابداً. بنده آمارهای زیادی دارم، این خانم محترم هم آمارهائی را ذکر کردند؛ وضع داخلی خانواده‌های غربی از لحاظ مظلومیت زن و از لحاظ عدم رعایت حقوق زن، از وضع خانواده‌های اسلامی و ایرانی و شرقی یقیناً بدتر است؛ بهتر نیست، اگر بدتر نباشد؛ در مواردی حتماً بدتر است. ما به آنها که نگاه نمیکنیم، آنها که الگوی ما نیستند. ما در محیط خانواده کمبودهای زیادی داریم؛ احتیاج دارد به پشتوانه‌ی قانونی، به تضمین قانونی، به تضمین اجرائی؛ و این باید تحقق پیدا کند. این مسئله از جمله‌ی عرصه‌ها و میدان هائی است که در داخل کشور در این زمینه کم کار شده و باید کار شود.

بیانات در دیدار جمعی از بانوان نخبه -۱۳۹۰/۰۳/۰۱

#امام_و_آقا

تا آفتاب درخشان خدیجه‌ی کبری علیها‌السلام و فاطمه‌زهرا علیهاالسلام و زینب کبری علیهاالسلام می‌درخشد، طرحهای کهنه و نو «ضدّ زن» به نتیجه نخواهد رسید و هزاران زن کربلایی ما نه تنها خطوط سیاه ستم‌های ظاهری را در هم شکسته‌اند بلکه ستم‌های مدرن به زن را نیز رسوا و بی‌آبرو کرده و نشان داده‌اند که حق کرامت الاهی زن، بالاترین حقوق زن است که در جهان باصطلاح مدرن، هرگز شناخته نشده و امروز وقت شناخته شدن آن است.

پیام به کنگره‌ی «هفت هزار زن شهید کشور» - ۱۳۹۱/۱۲/۱۶

#امام_و_آقا

تا آفتاب درخشان خدیجه‌ی کبری علیها‌السلام و فاطمه‌زهرا علیهاالسلام و زینب کبری علیهاالسلام می‌درخشد، طرحهای کهنه و نو «ضدّ زن» به نتیجه نخواهد رسید و هزاران زن کربلایی ما نه تنها خطوط سیاه ستم‌های ظاهری را در هم شکسته‌اند بلکه ستم‌های مدرن به زن را نیز رسوا و بی‌آبرو کرده و نشان داده‌اند که حق کرامت الاهی زن، بالاترین حقوق زن است که در جهان باصطلاح مدرن، هرگز شناخته نشده و امروز وقت شناخته شدن آن است.

پیام به کنگره‌ی «هفت هزار زن شهید کشور» - ۱۳۹۱/۱۲/۱۶

#امام_و_آقا

در دنیای غرب و همین کشورهای اروپایی که این همه مدّعی دفاع از حقوق زنان هستند که تقریباً همه‏اش هم دروغ است تا دهه‏های اوّل این قرنی که تمام شد، زنان نه فقط حقِّ رأی نداشتند، نه فقط حقِّ گفتن و انتخاب کردن نداشتند، حقِّ مالکیت هم نداشتند. یعنی زن مالک اموال موروثی خودش هم نبود؛ اموال او در اختیار شوهر بود! در اسلام بیعت زن، مالکیت زن، حضور زن در این عرصه‏های اساسی سیاسی و اجتماعی، تثبیت شده است: «اذا جاءک المؤمنات یبایعنک علی ان لا یشرکن باللّه». زنها می‏آمدند با پیغمبر بیعت می‏کردند. پیغمبر اسلام نفرمود که مردها بیایند بیعت کنند و به تبع آن‏ها، هرچه که آن‏ها رأی دادند، هرچه که آن‏ها پذیرفتند، زنها هم مجبور باشند قبول کنند؛ نه. گفتند زنها هم بیعت می‏کنند؛ آن‏ها هم در قبول این حکومت، در قبول این نظم اجتماعی و سیاسی شرکت می‏کنند. غربی‏ها هزار و سیصد سال در این زمینه از اسلام عقبند و این ادّعاها را می‏کنند! در زمینه‏ی مالکیت نیز همین‏طور؛ و در زمینه‏های دیگری که مربوط به مسائل اجتماعی و سیاسی است.

بیانات در دیدار جمعی از بانوان‌ - ۱۳۷۹/۰۶/۳۰

#امام_و_آقا

هدف اسلام در دفاع از حقوق زنان - همان‌طور که گفته شد - این است که زن تحت ستم نباشد و مردْ خود را حاکم بر زن نداند. در خانواده، حدود و حقوقی هست. مرد حقوقی دارد، زن هم حقوقی دارد و این حقوق به‌شدّت عادلانه و متوازن ترتیب داده شده است. آنچه به نام اسلام است و غلط است، آنها را نمی‌گوییم و از آنها دفاع نمی‌کنیم. آنچه متعلّق به اسلام است، بیّنات اسلام و مسلّمات اسلام است. اینها چیزهایی است که میان حقوق زن و مرد در داخل خانواده توازن قائل است.

بیانات در دیدار جمعی از زنان- ۱۳۷۶/۰۷/۳۰

#امام_و_آقا

‏"در نظام اسلامی، زن همان حقوقی را دارد که مرد دارد، حق تحصیل، حق کار، حق مالکیت، حق رأی دادن، حق رأی گرفتن. در تمام جهاتی که مرد حق دارد، زن هم حق دارد"

( صحیفه امام خمینی (ره)، ج5، ص 189)

#امام_و_آقا

"زن ها هم باید در فعالیت های اجتماعی و سیاسی همدوش مردها باشند. البته با حفظ آن چیزی که  اسلام فرموده است. "

( صحیفه امام خمینی (ره)، ج18، ص 403)

#امام_و_آقا

"زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کند. شما همانگونه که در نهضت ها نقش اساسی داشته اید و سهیم بوده اید، هم اکنون هم باز باید در پیروزی سهیم باشید و فراموش نکنید که هر موقع اقتضا کند، نهضت کنید و قیام  کنید. "

( صحیفه امام خمینی (ره) ، ج6، ص 301)‏

#متفرقه

قرآن کریم، به اتفاق دوست و دشمن، احیاء کننده ی حقوق زن است.

مخالفان لااقل این اندازه اعتراف دارند که قرآن در عصر نزولش گامهای بلندی به سود زن و حقوق انسانی او برداشت. ولی قرآن هرگز به نام احیای زن به عنوان «انسان» و شریک مرد در انسانیت و حقوق انسانی، زن بودن زن و مرد بودن مرد را به فراموشی نسپرد. به عبارت دیگر، قرآن زن را همان گونه دید که در طبیعت هست. از این رو هماهنگی کامل میان فرمانهای قرآن و فرمانهای طبیعت برقرار است؛ زن در قرآن همان زن در طبیعت است. این دو کتاب بزرگ الهی (یکی تکوینی و دیگری تدوینی) با یکدیگر منطبقند.

(مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 37)

#نظرشخصی_و_بیان_مصادیق

از جمله مصادیق دفاع از حقوق زن و سرو سامان دادن به امور بانوان ، که به آن شبهه ایجاد کرده و می کنند و آن را وارونه و به ضرر زن نشان می دهند،  در مسئله  ی دیه است؛ شنیده ایم که برخی می گویند این کوچک شمردن و کم ارزش بودن زن است که دیه ی او کمتر از مرد است! علاوه بر توجه به این نکته که همیشه و همه جا دیه ی مرد بیشتر از زن نیست، در پاسخ به این نگاه به دیه می توان گفت بلکه اینگونه نگاه  ، کوچک کننده ی زن –و بلکه انسان- و جایگاه اوست . دیه ارزش افراد را مشخص نمی کند، بلکه آنچه به عنوان دیه پرداخت می شود ، تا حدودی کمی و کاستی به وجود آمده را جبران می کند. موضوعی که گذشت(دیه ،ارزش افراد نیست) ، خود بحثی مفصل است که ورود نمی کنم.

لذا  با اندکی تامل متوجه می شویم که دیه ی مرد بیشتر از زن است ، چون مرد وظیفه ی تامین مخارج زندگی را برعهده دارد و درواقع بیشترین هزینه ی زندگی بردوش اوست و معمولاً مردان بازدهی اقتصادی بیشتری دارند و چنانچه آسیب ببیند ، علاوه بر مخارج خودش ، مخارج خانواده و زن و فرزندان هم دچار اختلال می شود. لذا اینکه دیه ی او بیشتر از دیه ی زن باشد ، نه تنها به ضرر زن نیست بلکه در این امر زن و خانواده ی او مورد توجه قرار گرفته است.

#نظرشخصی_و_بیان_مصادیق

از دیگر مواردی که شبهه کرده و به عنوان محدود کردن زن درنظر گرفته اند، حفظ حجاب بانوان است. اگرچه حجاب اختصاص به زنان ندارد و برای مردان هم هست اما آنچه به عنوان پوشش ظاهری زنان نسبت مردان ، مورد شبهه قرار گرفته ، به نفع خود زنان است چنانچه قرآن کریم درمورد حجاب و فلسفه ی آن ، می فرماید : «ذلک أدنی أن یعرفن فلایؤذین»(احزاب،59).

#متفرقه

 قرآن کریم، به اتفاق دوست و دشمن، احیاء کننده ی حقوق زن است.

مخالفان لااقل این اندازه اعتراف دارند که قرآن در عصر نزولش گامهای بلندی به سود زن و حقوق انسانی او برداشت. ولی قرآن هرگز به نام احیای زن به عنوان «انسان» و شریک مرد در انسانیت و حقوق انسانی، زن بودن زن و مرد بودن مرد را به فراموشی نسپرد. به عبارت دیگر، قرآن زن را همان گونه دید که در طبیعت هست. از این رو هماهنگی کامل میان فرمانهای قرآن و فرمانهای طبیعت برقرار است؛ زن در قرآن همان زن در طبیعت است. این دو کتاب بزرگ الهی (یکی تکوینی و دیگری تدوینی) با یکدیگر منطبقند.

(مجموعه آثار شهید مطهری . ج19، ص: 37)

#متفرقه

کتاب صعود چهل ساله که به بیان برخی دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران پس از گذشت 40 سال  از پیروزی انقلاب اسلامی می پردازد ، کرامت زن را مورد بررسی قرار داده است که به برخی از این موارد اشاره می شود:

نگاه شاه و دربار نسبت به زن:

در طــول تاریــخ، حکومتهــا و نظامهــا، ادعاهــای مختلفــی را دربــارۀ زن مطــرح کرده انــد؛ ولــی الزم اســت تــا بــرای صحت ســنجی گفتــار آنهــا، بــه عملکردشـان نیـز توجـه شـود. شـاهان پهلـوی نهفقـط در عمـل بـه منزلـت زن توجهـی نمی کردنـد، بلکـه حتـی در گفتـار نیـز از دیـدگاه خـود دفـاع کـرده و بـا وقاحـت تمـام، زن را فقـط محـدود در ارضـای نیـاز جنسـی مـردان متصور شـده و هیـچ بـاوری بـه موفقیـت بانـوان در امـور مختلـف نداشـتند. بـرای مثـال، محمدرضاشـاه در مصاحبـه بـا خانـم اوریانـا فاالچـی68 خبرنـگار ایتالیایـی، در ِنظــر کــرد: ســال 13۵2 دربــارۀ زن اینگونــه اظهار در زندگـى یـک مـرد، زن به حسـاب نمی آیـد؛ مگـر وقتـى کـه زیبـا و دلربـا باشـد و خصوصیـات زنانـه خـود را حفـظ کـرده باشـد. ...شـما زنـان هرگـز یـک میکلآنـژ یـا یـک بـاخ نداشـته اید یـا حتـى یـک آشـپز بـزرگ؛ هیچ چیـز بزرگـى نداشـته اید. راسـتى شـما در طـى ایـن مصاحبه  هایتـان چنـد زن قـادر بـه ادارۀ یـک کشـور را دیده ایـد؟

 دربـارۀ فسـاد اخالقـی و جنسـی شـاه به ّکـرات سـخن گفتـه شـده اسـت؛ امـا بـرای نمونـه می تـوان سـخن تـاج الملـوک، مـادر محمدرضاشـاه را بیـان کـرد کـه فرزنـد خـود را اینطـور توصیـف کـرده اسـت: محمدرضــا عاشــق ســینه چاک زن اســت؛ شــوهردار یــا بیشــوهر، ایرانــی یــا خارجــی.... و ناگفتــه نگــذارم کــه محمدرضــا در برابــر دختـران موطالیـی تسـلیم محـض بـود. یکبـار کـه در جوانـی، بـا هواپیمـای آلمانـی مسـافرت می کـرد، عاشـق میهمـانداران موطالیی هواپیمایــی لوفت هانــزا شــده بــود... و همیــن مســئله مدتهــا موجـب بدبختـی محمدرضـا شـده بـود و پولهـای زیـادی را صـرف میهمــانداران لوفت هانــزا میکــرد و یــک قســمت از دربــار مســئول دعــوت و پذیرایــی از ایــن میهمــانداران بــود...!

بررسی وضعیت زنان:

1- عرصـــۀ اجـــتماعی

1. فعالیت سازمانهای مردم نهاد (سمن)و نهادهای خیریه ای

به دنبـال تصمیـم محمدرضاشـاه بـرای کنتـرل فعالیت هـای مسـتقل زنـان از طریــق همگرایــی و تمرکــز تدریجــی فعالیت هــای آنــان، به جــز گروه هــای زیرزمینـی مخالـف شـاه، اثـری از سـازمان های سیاسـی مسـتقل و جنبش هـای واقعـی بـرای کسـب حقـوق زنـان باقـی نمانـد. بعــد از انقــاب اســلامی، زنــان نهاد هــای بســیاری را بــا رویکرد هــای فرهنگی تربیتــی، کارآفرینــی، خیریــه ای و حتــی پژوهشــی راه انــدازی کرده انــد کـه درحال حاضـر، تعـداد آنهـا بـه هـزاران کانـون و نهـاد غیردولتـی می رسـد. حضـور زنـان در نهادهـای خیریـه ای و غیردولتـی، از عرصه هـای بسـیار تأثیرگـذار حضــور اجتماعــی بانــوان محســوب می شــود. طبــق آمــار معاونــت امــور زنــان و خانــواده در ســال 1397 بیــش از 2700 سـمن مربـوط بـه امـور زنـان در اسـتان های مختلـف کشـور فعالیـت می کننـد.

2. ورزش بــــانـوان

قبــل از انقـلاب اســامی، ورزش بانــوان به‌صــورت رســمی و ملــی جایــگاه چندانــی در میــان سیاســت‌ها و اقدامــات رژیــم پهلــوی نداشــت. در ابتــدای دهـۀ60 بـا تشـکیل کمیتـۀ ورزش بانـوان، فعالیت‌هـای ورزشـی زنـان آغـاز شـد و آنـان دسـتاوردهای زیـادی را کسـب کردنـد.

2- تحصیل بانوان

1.کاهش بی ِ سوادی زنان بالاتر از 15 سال نسبت به کشورهای دنیا

2. رتبه ی اول نسبت دختران به پسران در تحصیلات ابتدایی در دنیا

3. افزایش نسبت دختران به پسران در تحصیلات متوسطه در ایران

4. افزایش نسبت دختران به پسران در تحصیلات دانشگاهی

5. افزایش اساتید زن در دانشگاهها

3- بهداشت و سلامت بانوان

1.افزایش امید به زندگی بانوان در ایران، از 6.57 سال به 1.77 سال

2. افزایش نسبت پزشکان متخصص زن به مرد از 15درصد به 40درصد

3. افزایش نسبت پزشکان فوق تخصص زن به مرد از 9درصد به 30درصد

4. افزایش نسبت پزشکان متخصص زن در حوزۀ زنان، از 16درصد به 98درصد

5. کاهش 90درصدی مرگ و میر مادران هنگام زایمان

کرامت زن در غرب:

1- رشد سریعتر درصد خودکشی در زنان نسبت به مردان

بیــن ســالهای 2000 تــا 2016م، باوجــود اینکــه آمــار خودکشــی در مــردان نیــز بــا نــرخ 21درصــد رو بــه افزایــش بــوده اســت، افزایــش ایــن آمــار بــرای بانــوان، نزدیــک بــه 50درصــد اســت. آمــار خودکشــی در غــرب و افزایــش چندبرابـری درصـد خودکشـی زنـان در قیـاس بـا مـردان، نشـان دهندۀ افزایـش بیماری هــای روحــی و روانــی ناشــی از بحــران معنویــت در میــان زنــان در کشــورهای غربــی اســت.

2- گزارش سازمان ملل متحد دربارۀ زنان سرپرست خانوار

در کشـور آمریـکا، سرپرسـت اقتصـادی 47 درصـد از خانوارهـا، زنان هسـتند. ایــن آمــار بــرای کشــور فرانســه 49 درصــد و بــرای کشــور مرفــه لوکزامبــورگ، 59 درصـد اسـت کـه نشـان از تحمیـل وظایـف سـنگین اقتصـادی بـر زنـان در کشــورهای غربــی میباشــد. آمار فوق در جمهوری اسلامی ایران 12 درصد می باشد.

3- خشونت جنسی علیه زنان

در آمــار منتشرشــده توســط مرکــز ملــی خشــونت جنســی در آمریــکا اطلاعـات زیــر بیــان شــده اســت.

1. تجربه ی در معــرض تـجاوز قرارگرفتن تقریبا ۱ نفر از هر 5 نفر زن در آمریــکا

بـر اسـاس ایـن آمـار، یـک نفـر از هـر 4 دختـر و 1 نفـر از هـر 6 پسـر، پیـش از سـن 18سـالگی در معـرض سوءاسـتفادۀ جنسـی قـرار می گیرنـد.

2. یک چهارم سوء استفاده های جـنسی از کـودکان تـوسـط اعضای خـانــواده

3. صورت گرفتن 9.29 درصــد از تجاوزات جنـسی بیـن سنین 11 الی 17 ســالگی 80 درصـد از تجاوزهـای صورت گرفتـه توسـط کسـانی بـوده اسـت کـه قربانیان، آنهــا را می شــناخته اند.

  8 درصد تجاوزهای صورت گرفته در محل کار قربانی صورت گرفته است.

1 نفـر از هـر ۵ دانشـجوی زن، در طـول دوران تحصیـل خـود در معـرض تعرض جنسـی قـرار گرفته انـد.

 بیـش از 90 ِ درصـد از قربانیـان تعـرض جنسـی در دانشـگاه، واقعه ی  تعـرض بـه  خـود را گـزارش نمی کننـد.

4- سربازی اجباری زنان

در بسـیاری از کشـورهای دنیـا سـربازی اجباری بـوده و بانـوان را در بعضی از مواقـع، مجبـور بـه انجـام کارهایـی برخـلاف طبیعـت و روحیه ی آنهـا می کننـد.

برخی ز این کشورها عبارتند از: اریتره، چین ، کره ی شمالی ، رژیم صهیونیستی، سوئد.