نور در حرم نور

خداوند حضرت ابراهیم ع را مورد امتحانات و ابتلائات مختلفی قرار داد. یکی از سخت ترین آنها امتحان به ذبح فرزندش بود. و پس از این سربلندی از این امتحانات بود که به مقام امامت رسید.

بقره 124: وَ إِذِ ابْتَلى‏ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً

برای این که جامعه ما به امامت جوامع دیگر در آید باید از امتحانات سخت سربلند بیرون بیاید. که تا کنون نیز این گونه بوده است. و در ادامه هم باید این راه را ادامه بدهد. تا به آرمان بزرگش که ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمیٰ (ارواحنافداه) است، نزدیک شود.

در زیارت غدیریه امیرالمومنین ع که از امام هادی ع نقل شده است، خطاب به امیرالمومنین ع بیان می شود که حرکت شما در لیلة المبیت مشابه حرکت اسماعیل بود:

المزار الکبیر (لابن المشهدی) ؛ ص279

وَ أَشْبَهْتَ فِی الْبَیَاتِ عَلَى الْفِرَاشِ الذَّبِیحَ عَلَیْهِ السَّلَامُ، إِذْ أَجَبْتَ کَمَا أَجَابَ، وَ أَطَعْتَ کَمَا أَطَاعَ إِسْمَاعِیلُ صَابِراً مُحْتَسِباً، إِذْ قَالَ لَهُ:

«یا بنی إنی أرى فی المنام أنی أذبحک فانظر ما ذا ترى قال یا أبت‏ افعل‏ ما تؤمر ستجدنی إن شاء الله من الصابرین‏»[1] وَ کَذَلِکَ أَنْتَ لَمَّا أَبَاتَکَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکُمَا، وَ أَمَرَکَ أَنْ تَضْطَجِعَ فِی مَرْقَدِهِ، وَاقِیاً لَهُ بِنَفْسِکَ، أَسْرَعْتَ إِلَى إِجَابَتِهِ مُطِیعاً، وَ لِنَفْسِکَ عَلَى الْقَتْلِ مُوَطِّناً، فَشَکَرَ اللَّهُ تَعَالَى طَاعَتَکَ، وَ أَبَانَ عَنْ جَمِیلِ فِعْلِکَ بِقَوْلِهِ جَلَّ ذِکْرُهُ: «و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله‏»[2][3]

" داود" یکى از پیامبران بزرگ بنى اسرائیل بود، که حکومتى عظیم داشت، و در آیات متعددى از قرآن مجید مقام والاى او ستوده شده‏ است.

از نظر قدرت سیاسى، حکومتى نیرومند داشت که با قدرت تمام در برابر دشمنان مى‏ایستاد، حتى گفته‏اند در اطراف محراب عبادت او هزاران نفر شب تا به صبح به حال آماده باش بودند!.

داود مردى بود نیرومند در جنگها، در عبادت، در علم و دانش‏ و در حکومت، و هم صاحب نعمت فراوان.

" ما نظام حکومت او را استحکام بخشیدیم" (وَ شَدَدْنا مُلْکَهُ‏).

آن چنان که همه سرکشان و طاغیان و دشمنان از او حساب مى‏بردند.

علاوه بر این" به او حکمت و علم و دانش دادیم" (وَ آتَیْناهُ الْحِکْمَةَ).

همان حکمتى که قرآن در باره آن مى‏گوید: وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً:" هر کس حکمت به او اعطا شده خیر فراوان نصیب او شده است".

" حکمت" در اینجا به معنى علم و دانش و نیروى تدبیر امور کشور یا مقام نبوت و یا همه اینها است.

" حکمت" گاه جنبه علمى دارد که از آن تعبیر به" معارف عالیه" مى‏شود، و گاه جنبه عملى که از آن تعبیر به" اخلاق و عمل صالح" مى‏گردد، و داود از همه اینها بهره وافر داشت.

آخرین نعمت بزرگ خدا بر داود این بود که مى‏فرماید:" ما به او علم قضا و داورى صحیح و عادلانه دادیم" (وَ فَصْلَ الْخِطابِ‏).

و به راستى پایه‏هاى هیچ حکومتى بدون این صفات: علم، قدرت منطق، تقواى الهى، توانایى بر ضبط نفس، و نیل به مقام عبودیت پروردگار محکم نمى‏شود.

-          ولى داود در اینجا در فکر فرو رفت و با این که مى‏دانست قضاوت عادلانه‏اى کرده چه اینکه اگر طرف دعوا ادعاى شاکى را قبول نداشت حتما اعتراض مى‏کرد، سکوت او بهترین دلیل بر این بوده که مساله همان است که شاکى مطرح کرده، ولى با این حال آداب مجلس قضا ایجاب مى‏کند که داود در گفتار خود عجله نمى‏کرد، بلکه از طرف مقابل شخصا سؤال مى‏نمود سپس داورى مى‏کرد، لذا از این کار خود سخت پشیمان شد

-          (یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ خَلِیفَةً فِی الْأَرْضِ فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوى‏ فَیُضِلَّکَ عَنْ سَبِیلِ اللَّه‏

o       در جمله دوم دستور مى‏دهد: اکنون که این موهبت بزرگ به تو داده شده وظیفه تو این است که در میان مردم به حق حکم کنى، در حقیقت نتیجه خلافت الهى حکومت حق است، و از این جمله مى‏توان استفاده کرد که حکومت حق نیز تنها از خلافت الهى ناشى مى‏شود و محصول مستقیم آن است.

o       در جمله سوم به مهمترین خطرى که یک حاکم عادل را تهدید مى‏کند اشاره کرده، مى‏گوید:" هرگز از هواى نفس پیروى مکن".

o       آرى هواى نفس پرده ضخیمى بر چشمان حقیقت‏بین انسان مى‏افکند، و میان او و عدالت جدایى مى‏اندازد.

o       بالآخره در پنجمین جمله به این حقیقت اشاره مى‏کند که گمراهى از طریق حق از فراموشى" یوم الحساب" سرچشمه مى‏گیرد و نتیجه‏اش عذاب شدید الهى است.

نهج البلاغه:

ایها الناس ان اخوف ما اخاف علیکم اثنان اتباع، الهوى و طول الامل فاما اتباع الهوى فیصد عن الحق و اما طول الامل فینسى الآخرة:

نهج البلاغه / عهد نامه مالک

وَ إِنَ‏ أَفْضَلَ‏ قُرَّةِ عَیْنِ الْوُلَاةِ اسْتِقَامَةُ الْعَدْلِ فِی الْبِلَادِ وَ ظُهُورُ مَوَدَّةِ الرَّعِیَّة

صفات قاضی در عهد نامه مالک

ثُمَّ اخْتَرْ لِلْحُکْمِ بَیْنَ النَّاسِ أَفْضَلَ رَعِیَّتِکَ فِی نَفْسِکَ مِمَّنْ لَا تَضِیقُ بِهِ الْأُمُورُ وَ لَا تُمَحِّکُهُ‏ 4081 الْخُصُومُ وَ لَا یَتَمَادَى‏ 4082 فِی الزَّلَّةِ 4083 وَ لَا یَحْصَرُ 4084 مِنَ الْفَیْ‏ءِ 4085 إِلَى الْحَقِّ إِذَا عَرَفَهُ وَ لَا تُشْرِفُ‏ 4086 نَفْسُهُ عَلَى طَمَعٍ وَ لَا یَکْتَفِی بِأَدْنَى فَهْمٍ دُونَ أَقْصَاهُ‏ 4087 وَ أَوْقَفَهُمْ فِی الشُّبُهَاتِ‏ 4088 وَ آخَذَهُمْ بِالْحُجَجِ وَ أَقَلَّهُمْ تَبَرُّماً بِمُرَاجَعَةِ 4089 الْخَصْمِ وَ أَصْبَرَهُمْ 59 عَلَى تَکَشُّفِ الْأُمُورِ وَ أَصْرَمَهُمْ‏ 4090 عِنْدَ اتِّضَاحِ الْحُکْمِ مِمَّنْ لَا یَزْدَهِیهِ إِطْرَاءٌ 4091 وَ لَا یَسْتَمِیلُهُ إِغْرَاءٌ وَ أُولَئِکَ قَلِیل‏

براى داورى بین مردم برترین شخص نزد خودت را انتخاب کن، کسى که امور داورى او را دچار تنگنا نکند، و برخورد مدعیان پرونده وى را گرفتار لجبازى ننماید، و در خطا پافشارى نورزد، و هنگام شناخت حق از بازگشت به آن در نماند، و درونش به طمع میل نکند، و در رسیدن به حقیقت مقصود به اندک فهم اکتفا ننماید، و درنگش در شبهات از همه بیشتر باشد، و دلایل را بیش از همه به کار گیرد، و از رفت و آمد نزاع کنندگان کمتر ملول شود، و در کشف امور از همه شکیباتر، و در وقت روشن شدن حکم از همه قاطع‏تر باشد، کسى که ستایش مردم او را دچار خودبینى نکند، و تمجید و تعریف او را به تعریف کننده مایل ننماید، که آراستگان به این صفات در جامعه اندکند.

... فَانْظُرْ فِی ذَلِکَ نَظَراً بَلِیغاً فَإِنَّ هَذَا الدِّینَ قَدْ کَانَ أَسِیراً فِی أَیْدِی الْأَشْرَارِ یُعْمَلُ فِیهِ بِالْهَوَى وَ تُطْلَبُ بِهِ الدُّنْیَا

در زمینه انتخاب قاضى از هر جهت دقت کن دقّتى بلیغ و رسا، که این دین اسیر دست اشرار بود، در آن به هوا و هوس عمل مى‏کردند، و وسیله دنیا طلبى آنان بود.