نور در حرم نور

«قِیلَ یا رَسُولَ اللّه هَلْ یُحْشَرُ مَعَ الشُّهَداءِ اَحَدٌ. قالَ نَعَمْ مَنْ یَذْکُرُ الْمَوْتَ بَیْنَ الْیَوْمِ وَاللَّیْلَةِ عِشْرِینَ مَرَّةً؛ به رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کردند: آیا کسی با شهدا محشور خواهد شد؟ فرمود: بلی، کسی که در شبانه روز بیست مرتبه مرگ را یاد کند.»

ایشان همچنین این افراد را زیرک ترین مردم می داند: «سُئِلَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله اَیُّ الْمُؤْمِنِینَ اَکْیَسُ. فَقالَ أَکْثَرُهُمْ ذِکْرا لِلْمَوْتِ وَأَشَّدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدادا؛ از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله سؤال شد: زیرک ترین مردم چه کسی می باشد؟ فرمود: آن کس که بیشتر یاد مرگ کند و زیادتر مهیّای آن شده باشد.»

و این یاد مرگ به قدری مهم است که حضرت علی علیه السلام برای آن حقّی قائل شده، می فرماید: «ما اَنْزَلَ الْمَوتَ حَقَّ مَنْزِلَتِهِ مَن عَدَّ غَدا مِنْ اَجَلِهِ؛ کسی که فردا را از زندگی خود بشمارد، حق مرگ را چنان که در خور آن است رعایت نکرده است.»

چگونه ممکن است انسان از کنار این مسئله به راحتی بگذرد و آن را نادیده بگیرد؛ درحالی که امام صادق علیه السلام می فرماید: «ما مِنْ اَهْلِ بَیْتِ شَعَرٍ وَلا وَبَرٍ اِلاّ وَمَلَکُ الْمَوْتِ یَتَصَفَّحُهُمْ فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمسَ مَرّاتٍ؛ هیچ خانواده ای؛ از شهر نشین و بادیه نشین نیست مگر اینکه فرشته مرگ شبانه روزی پنج بار آنان را از نظر می گذراند.»

اهمّیت یاد مرگ به اندازه ای است که حضرت مسیح علیه السلام در جواب حواریین که سؤال کردند؛ «مَنْ اَولِیاءُ الَّذِینَ لا خَوفٌ عَلَیْهِمْ وَلاهُمْ یَحْزَنُونَ؛ اولیایی که هیچ ترس و اندوهی بر آنها نیست چه کسانی هستند؟» یکی از ویژگیهای اولیای خدا را دوست داشتن یاد مرگ و رها نمودن یاد دنیا معرفی می کند و می فرماید: «اَحَبُّوا ذِکْرَ الْمَوْتِ وَتَرَکُوا ذِکْرَ الْحَیاةِ؛ یاد مرگ را دوست دارند و یاد زندگی را رها می کنند.»

مام در پاین این بخش به فرزندش هشدار مهمّی می‌‏دهد. چقدر تکان دهنده است توجه بفرمائید، فَکُنْ مِنْهُ عَلَی حَذَرٍ اَنْ یُدْرِکَکَ وَ اَنْتَ عَلَی حالِ سَیّئۀٍ، قَدْ کَنْتَ تُحدِّثُ نَفْسَکَ مِنْها باِلَتُّوبَۀ، فَیَحُولَ بَیْنَکَ وَ بْینَ ذلک ، فَاِذا اَنْتَ قَدْ اَهْلَکْتَ نَفْسُکَ، می‌‏فرماید: پسرم تاریخ مرگ در هرحال مبهم و ناپیداست و گاه انسان گرفتار گناهی می‌‏شود و تصمیم می‌‏گیرد که لحظه‏ای بعد آن را با آب توبه از صفحه اعمالش بشوید ولی مرگ ناگهان فرا می‌‏رسد و این فرصت را از او می‌‏گیرد. همه‌ی ما در زندگی خود دیده یا شنیده‏ایم افرادی را که تصمیم به انجام کارهای خوب یا بدی داشتند ناگهان در همان لحظه از ادامه‌ی کار و رسیدن به مقصود باز ماندند چون اجل آنها فرا رسیده و به آنان امان نداد.

در حدیث معروف مفضل می‌‏خوانیم که امام صادق(ع)خطاب به مفضل فرمود: اگر سؤال کنی چرا خداوند مدّت حیات انسان را پنهان کرده و در هر ساعتی که مشغول انجام گناه و ارتکاب معصیت است ممکن است مرگش فرا رسد، در پاسخ می‌‏گوئیم حکمت مسئله این است که با اینکه انسان تاریخ مرگ خود را نمی‌‏داند باز هم هر زمان به سراغ گناه می‌‏رود اگر تاریخ آن را می‌‏دانست و امید به طول بقای خود داشت بیشتر پرده‏دری می‌‏کرد، بنابراین انتظار مرگ در هرحال برای او از اطمینان به بقا بهتر است و اگر این انتظار در گروهی از مردم اثر نکند در گروه دیگر به یقین مؤثر خواهد بود دست از گناه می‌‏کشند و به سراغ اعمال صالح می‌‏روند.[٥]