وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ (155) الَّذینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ (156) أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ (157) بقره
سازندگی یاد مرگ: موثرترین عامل تربیت و شکوفایی استعدادهای انسانی
نمونه: 8 سال دفاع مقدس / مرگ را نزدیک و ملموس می دیدند. > گذشت و فداکاری و اخلاق اسلامی در جامعه موج می زد.
نهج البلاغة نامه 31: أَحْیِ قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَةِ ... وَ ذَلِّلْهُ بِذِکْرِ الْمَوْت
الخصال ؛ ج1 ؛ ص113: عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ لَا ثَلَاثٌ فِی ابْنِ آدَمَ مَا طَأْطَأَ رَأْسَهُ شَیْءٌ[1] الْمَرَضُ وَ الْفَقْرُ وَ الْمَوْتُ کُلُّهُمْ فِیهِ وَ إِنَّهُ مَعَهُنَّ لَوَثَّابٌ
نکته: نفس خیلی خوب است، به شرطی که افسارش در دست عقل انسان باشد.
نهج البلاغة / حکمت [295] 289 / وَ قَالَ ع: کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ وَ کَانَ [یُعَظِّمُهُ] یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِه
نکته: کوچک شدن دنیا در دید انسان، موجب بزرگ شدن او در چشم ولی الله می شود.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ما لَکُمْ إِذا قیلَ لَکُمُ انْفِرُوا فی سَبیلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضیتُمْ بِالْحَیاةِ الدُّنْیا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا فِی الْآخِرَةِ إِلاَّ قَلیلٌ (38) توبه
دعائم الإسلام ؛ ج1 ؛ ص221
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ص أَنَّهُ أَوْصَى بَعْضَ أَصْحَابِهِ فَقَالَ أَکْثِرُوا ذِکْرَ الْمَوْتِ فَإِنَّهُ مَا أَکْثَرَ ذِکْرَ الْمَوْتِ إِنْسَانٌ إِلَّا زَهِدَ فِی الدُّنْیَا.
نکته: یاد مرگ موجب دلبسته نشدن به دنیا می شود.
نهج الفصاحة ص237: 444 أکثروا ذکر الموت فإنّه یمحّص الذّنوب و یزهّد فی الدّنیا فإن ذکرتموه عند الغنى هدمه و إن ذکرتموه عند الفقر أرضاکم بعیشکم.
نکته: اگر یاد مرگ فراگیر بود، دیگر شاهد این همه اختلاس ها و حقوق های نجومی نبودیم.
اگر این افراد هنگامی که بیت المال را چپاول می کردند اعتقاد به حسابرسی داشتند یا در آن لحظه به آن فکر می کردند، این طور نمی شد.
الخصال ؛ ج2 ؛ ص616: أَکْثِرُوا ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ یَوْمِ خُرُوجِکُمْ مِنَ الْقُبُورِ وَ قِیَامِکُمْ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ تُهَوَّنْ عَلَیْکُمُ الْمَصَائِب
الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد ؛ ج2 ؛ ص94
وَ قَالَ لَهَا یَا أُخْتَاهْ اتَّقِی اللَّهَ وَ تَعَزَّیْ بِعَزَاءِ اللَّهِ وَ اعْلَمِی أَنَ أَهْلَ الْأَرْضِ یَمُوتُونَ وَ أَهْلَ السَّمَاءِ لَا یَبْقَوْنَ وَ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَ اللَّه
حضرت اباعبدالله ع برای آرامش خواهرش در مصایب سنگین کربلا، در شب عاشوراء ایشان را با همین مسائل آماده کرده بودند.
نکته: آیه می فرماید صابران پس از هر مصیبتی (مالی – بدنی - جانی) می گویند : انا لله و انا الیه راجعون
ما معمولا در مصیبت های جانی آیه استرجاع را می خوانیم. در حالی که در شیوه اهل بیت ع این بود که در شرایط مختلف آیه استرجاع را می خواندند.
[1] ( 1). طأطأ- کدحرج- اى خفض.
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ (155) الَّذینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصیبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ (156) أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ (157) بقره
سازندگی یاد مرگ: موثرترین عامل تربیت و شکوفایی استعدادهای انسانی
نمونه: 8 سال دفاع مقدس / مرگ را نزدیک و ملموس می دیدند. > گذشت و فداکاری و اخلاق اسلامی در جامعه موج می زد.
نهج البلاغة نامه 31: أَحْیِ قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَةِ ... وَ ذَلِّلْهُ بِذِکْرِ الْمَوْت
الخصال ؛ ج1 ؛ ص113: عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ لَا ثَلَاثٌ فِی ابْنِ آدَمَ مَا طَأْطَأَ رَأْسَهُ شَیْءٌ[1] الْمَرَضُ وَ الْفَقْرُ وَ الْمَوْتُ کُلُّهُمْ فِیهِ وَ إِنَّهُ مَعَهُنَّ لَوَثَّابٌ
نکته: نفس خیلی خوب است، به شرطی که افسارش در دست عقل انسان باشد.
2- کوچک شدن دنیا در نظر فردنهج البلاغة / حکمت [295] 289 / وَ قَالَ ع: کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ وَ کَانَ [یُعَظِّمُهُ] یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِه
نکته: کوچک شدن دنیا در دید انسان، موجب بزرگ شدن او در چشم ولی الله می شود.
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ما لَکُمْ إِذا قیلَ لَکُمُ انْفِرُوا فی سَبیلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضیتُمْ بِالْحَیاةِ الدُّنْیا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا فِی الْآخِرَةِ إِلاَّ قَلیلٌ (38) توبه
دعائم الإسلام ؛ ج1 ؛ ص221
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ص أَنَّهُ أَوْصَى بَعْضَ أَصْحَابِهِ فَقَالَ أَکْثِرُوا ذِکْرَ الْمَوْتِ فَإِنَّهُ مَا أَکْثَرَ ذِکْرَ الْمَوْتِ إِنْسَانٌ إِلَّا زَهِدَ فِی الدُّنْیَا.
نکته: یاد مرگ موجب دلبسته نشدن به دنیا می شود.
3- ترک معاصی و رذائل اخلاقی و ظلم به دیگراننهج الفصاحة ص237: 444 أکثروا ذکر الموت فإنّه یمحّص الذّنوب و یزهّد فی الدّنیا فإن ذکرتموه عند الغنى هدمه و إن ذکرتموه عند الفقر أرضاکم بعیشکم.
نکته: اگر یاد مرگ فراگیر بود، دیگر شاهد این همه اختلاس ها و حقوق های نجومی نبودیم.
اگر این افراد هنگامی که بیت المال را چپاول می کردند اعتقاد به حسابرسی داشتند یا در آن لحظه به آن فکر می کردند، این طور نمی شد.
4- تحمل بلاها و مصیبت هاالخصال ؛ ج2 ؛ ص616: أَکْثِرُوا ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ یَوْمِ خُرُوجِکُمْ مِنَ الْقُبُورِ وَ قِیَامِکُمْ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ تُهَوَّنْ عَلَیْکُمُ الْمَصَائِب
الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد ؛ ج2 ؛ ص94
وَ قَالَ لَهَا یَا أُخْتَاهْ اتَّقِی اللَّهَ وَ تَعَزَّیْ بِعَزَاءِ اللَّهِ وَ اعْلَمِی أَنَ أَهْلَ الْأَرْضِ یَمُوتُونَ وَ أَهْلَ السَّمَاءِ لَا یَبْقَوْنَ وَ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَ اللَّه
حضرت اباعبدالله ع برای آرامش خواهرش در مصایب سنگین کربلا، در شب عاشوراء ایشان را با همین مسائل آماده کرده بودند.
نکته: آیه می فرماید صابران پس از هر مصیبتی (مالی – بدنی - جانی) می گویند : انا لله و انا الیه راجعون
ما معمولا در مصیبت های جانی آیه استرجاع را می خوانیم. در حالی که در شیوه اهل بیت ع این بود که در شرایط مختلف آیه استرجاع را می خواندند.
[1] ( 1). طأطأ- کدحرج- اى خفض.