نور در حرم نور

شیوه و روش تمامی پیامبران و ائمه اطهار(ع) مبارزه با استکبار و ظلم ستیزی در هر زمان بوده است در زمان حضرت موسی(ع) استکبار «فرعون» بود، زمانی استکبار «نمرود» بود، زمانی استکبار «معاویه» بود، زمانی دیگر استکبار «یزید» بود و... و تمام پیامبران الهی و ائمه ما با این مستکبران مبارزه می کردند و هیچ گاه این مبارزه تعطیل نشده است.

 امیرمؤمنان در تشریح معنای سیاست گفته است: «خیر السیاسات العدل » ⁽⁴⁾ بهترین سیاست اجرای عدالت است. و نیز فرمود: «جمال السیاست، العدل فی الامرة و العفو مع القدرت » ⁽⁵⁾  زیبایی و [درخشندگی] سیاست، اجراء عدالت در حکومت

علی علیه السلام در پرورش عدالت و حمایت اززیردستان در اوجی قراردارد که بدون اغماض و گذشت، اعمال و کردار خود را نیز موردمحاسبه قرار می داد و ستمگران را مجازات می کرد و حقوق مظلومین را به آنان بازمی گرداند و با قاطعیت فریاد می زد:

«الذلیل عندی عزیز حتی آخذالحق له والقوی عندی ضعیف حتی آخذالحق منه،رضینا عن الله قضاءه و سلمنا لله امره.» ⁽⁴⁾

ناتوان ستمدیده در نظر من، عزیز است تاحقش را بگیرم و زورمند ستمگر نزد من،حقیر و ضعیف است تا حق دیگران را از اوبستانم. ما در برابر فرمان خدا راضی هستیم ودر مقابل امر او تسلیم می باشیم.

امام علیه السلام در این فراز از سخنانش که بعد ازجنگ نهروان ایراد گردیده،به بیان حالات روحی اش می پردازد و دفاع از مظلومین را به عنوان یکی از اهداف خود مطرح می کند وعملکرد خلفای پیشین را که به ستم وتبعیضهای ناروایی منجر گردیده و در زمان خلیفه سوم به اوج خود رسیده بود، موردنکوهش قرار داده و تاکید داشت: «من درمقابل رفتار دیگران که چه کردند، هیچ گونه مسؤولیتی ندارم و آنچه که من را به قبول خلافت واداشت، اجرای حق و عدالت و گرفتن حق ضعیفان از زورمندان بود.» به خاطر این رفتار عدالت خواهانه است که امام علیه السلام بعد ازپذیرفتن مقام خلافت، در صدد برمی آید تاحکام ظالم و ستمگر را از تصدی امورمسلمین معزول دارد و در این تصمیم خودقاطع و مصمم بود. لذا در مقابل ابن عباس وعده ای دیگر که با عزل معاویه از قدرت مخالف بودند و حضرت را به سازش توصیه می کردندو می گفتند: فعلا عزل معاویه به صلاح نیست،ایستاد و در جواب آن ها فرمود:

«من برای یک روز هم نمی توانم اشخاص فاسد و ناشایست را بر جماعت مسلمین حکمروا ببینم.» ⁽⁵⁾

گرچه برخی از کوته نظران، براین رفتارامام علیه السلام با گماشتگان عثمان خرده گرفته اند ومی گویند: علی علیه السلام با سیاست آشنایی نداشت و الا معاویه را فورا عزل نمی کرد و یا درشورای شش نفره عمر سخن عبدالرحمن بن عوف راکه گفت: «باتو بیعت می کنیم به شرطی که به کتاب خدا، سنت پیغمبر و سیرت ابوبکر وعمر رفتار کنی.»، موقتا می پذیرفت.

لولا حضور الحاضر و قیام الحجة بوجود الناصر، و ما أخذ الله على العلماء الا یقارّوا على کظّة ظالم و لا سَغَب مظلوم، لالقیتُ حبلها على غاربها.
اگر نبود حضور آن جمعیت انبوه و این که با وجود یار و یاور حجت تمام است و اگر نبود که خداوند از دانشمندان پیمان گرفته است که در برابر سیرى ستمگر و گرسنگى ستمدیده آرام ننشیند و بدان رضایت ندهند، هر آینه مهار شتر خلافت را بر کوهان آن مى انداختم.17

حضرت علی(ع)در محرابش به خاطر شدّت عدالتش کشته شد «و الله لو وجدته قد تزوج به النساء و ملک به الاماء لرددته فان فی العمل سعة و من ضاق علیه العدل فالجور علیه اضیق» به خدا سوگند، بیت المال تاراج شده را هر کجا بیابم به صاحبان آن بازمیگردانم، گرچه با آن ازدواج کرده، یا کنیزانی خریده باشند، زیرا عدالت گشایش برای عموم است، و آن کسی که عدالت بر او گران آید، تحمل ستم برای او سختتر است.

(نهج البلاغه، ص58ـ59(

روزی حضرت علی علیه السلام خراج و موجودی بیت المال را بین مسلمین تقسیم می کرد.مرد سرشناسی از انصار جلو آمد و امام علیه السلام سه دینار به او داد و بعد از او، غلام سیاهی آمد.امام علیه السلام به او نیز سه دینار پرداخت کرد.

مرد انصاری در مقام اعتراض عرض کرد: ای امیرمؤمنان! این غلام من بود که دیروزآزادش کردم، تو او را با من یکسان قرارمی دهی؟!

امام علیه السلام در جواب آن مرد انصاری فرمود:من در کتاب خدا نظر کردم، و هیچ برتری ای برای فرزندان اسماعیل بر فرزندان اسحاق ندیدم.

«ان آدم لم یلد عبدا و لا امة ان الناس کلهم احرار.» ⁽⁷⁾

همانا از آدم غلام و کنیزی متولد نشد، همه مردم آزادند.

بنابراین اگر در برهه ای از زمان و تحت شرایط خاص، طوق بندگی برگردن بعضی ازافراد انسان بیفتد، سرانجام باید آزاد شوند وبه اصل خود بازگردند.

متاسفانه این نحوه از رفتار امام علیه السلام در نظرمردمی که یک ربع قرن با روش «تبعیض »خوگرفته بودند، خوش نیامد، لذا با آن حضرت به مخالفت برخاستند و تا سرحد جنگ پیش رفتند.

علامه مجلسی در بحار، از کتاب «دعوات راوندی » و او هم از «علی بن جعد» نقل می کندو می گوید: مهم ترین چیزی که سبب شد تاعرب از حمایت امیرمؤمنان علی علیه السلام دست بردارند، امورمالی بود; چرا که آن حضرت هرگز شریفی را بر غیر شریف و عرب را برعجم ترجیح نمی داد و برای سران و امرای قبایل حساب ویژه - آن چنان که سیره سلاطین بود.- بازنکرد و هیچ کسی را به وسیله مال به سوی خودش جذب نمی ساخت، در حالی که معاویه کاملا به عکس ایشان عمل می کرد. ⁽⁸⁾

«وایم الله لانصفن المظلوم من ظالمه ولاقودن الظالم بخزا مته حتی اورده منهل الحق و ان کان کارها.» ⁽⁹⁾

به خدا سوگند! داد مظلوم را از ظالم می گیرم و افسار ظالم را می کشم تا وی را به آبشخور حق وارد سازم، هرچند کراهت داشته باشد.

علی علیه السلام ظلم ستیزی و مبارزه با مستکبران رایکی از وظایف حکومت اسلامی، علما،دانشمندان و روشنفکران جامعه قلمدادمی کند و به آنان یاد آور می شود که جلو تعدی و ستم را بگیرند و مددکار مظلومان باشند و ازحقوق آنان دفاع نمایند. این مطلب از گفتارآن حضرت در «نهج البلاغه » استفاده می شودو از جمله در خطبه «شقشقیه » می فرماید:

«و ما اخذالله علی العلماء ان لا یقارواعلی کظة ظالم و لا سغب مظلوم.» ⁽¹⁰⁾

در این فراز از کلماتش با صراحت می فرماید: من طالب خلافت و حکومت برشما نبودم، آنچه که مرا وادار به پذیرش(خلافت و حکومت) کرد، پیمانی است که خداوند از علمای هر امتی گرفته که در برابرشکمپارگی ستمگران و گرسنگی ستمدیدگان سکوت نکنند و به یاری گروه دوم قیام کنند و با گروه اول به مبارزه بپردازند.

علی علیه السلام انسانی حق پرست وعدالت پروربود و روحیه حقیقت جویی و دفاع از مظلوم آنچنان در ضمیر و وجدانش ریشه دوانده بودکه در آن لحظات آخر عمر مبارکش باز به یادحقوق مستضعفان و محرومان بود. در حالی که در بستر شهادت آرمیده، به فرزندانش وصیت می کند:

«کونا للظالم خصما و للمظلوم عونا.» ⁽¹¹⁾

همواره دشمن ظالمان و یاور مظلومان باشید.

و یکی از صفات حضرت که سرمشق مصلحان در طول تاریخ قرار گرفت است، روحیه ظلم ستیزی و حمایت از محرومان و مظلومان بوده، البته هیچ کسی نتوانسته و نمی تواند، چون علی علیه السلام، عمل نماید، اما هدف آن است که آن حضرت الگوی شایسته ای برای آزاداندیشان بوده و تا ابد خواهد بود. حضرت امیرمؤمنان نه تنها خود با تمام توان با ظلم مبارزه نمود، بلکه به عنوان یک اصل کلی به تمام آزادی خواهان تاریخ پیام مبارزه با ظلم و حمایت از مظلوم داده و چنانکه خطاب به فرزندانش فرمود: «کونا لظالم خصما و للمظلوم عونا» ⁽¹³⁾یعنی بکوشید همواره با ظلم در ستیز بوده و یاور مظلوم باشید.

امام امت با الهام از بینش سیاسی و قرآنی جدش علی علیه السلام، می کوشید تا روحیه مقابله با ظلم و استکبار را در بین امت اسلامی بوجود آورد :

«ما وظیفه داریم که مردم مظلوم و محروم را نجات دهیم، ما باید پشتیبان مظلوم و دشمن ظالم باشیم علمای اسلام موظفند مبارزه کنند و حکومتهای ظالم را سرنگون نمایند و حکومت اسلامی تشکیل دهند»

  امام  خمینی با چنین نظریه پر صلابت علوی با جدیت تمام در حمایت از مظلومین فلسطین، روز جمعه آخر ماه مبارک رمضان را برای همیشه روز مبارزه با اسرائیل و حمایت  از مظلومین فلسطینی اعلام نمود و در این باره فرمود:

«روز قدس یک روز جهانی است، روز مقابله مستضعفین با مستکبرین است، روز ملت هایی است که در زیر ظلم امریکا و غیرامریکا بودند، روزی است که باید مستضعفین مجهز شوند و دماغ مستکبرین را به خاک بمالند و روزی است که باید مستضعفین را از چنگال مستکبرین بیرون بیاوریم » . ⁽¹⁶⁾