نور در حرم نور

فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلَّادٍ الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ‏ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ «وَ أَنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ» قَالَ:

یُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ- وَ ذَلِکَ بَعْدَ مَا صَارَ أَهْلُ الْجَنَّةِ فِی الْجَنَّةِ وَ أَهْلُ النَّارِ فِی النَّارِ یَا أَهْلَ الْجَنَّةِ وَ یَا أَهْلَ النَّارِ هَلْ تَعْرِفُونَ الْمَوْتَ فِی صُورَةٍ مِنَ الصُّوَرِ- فَیَقُولُونَ لَا فَیُؤْتَى بِالْمَوْتِ فِی صُورَةِ کَبْشٍ أَمْلَحَ- فَیُوقَفُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ ثُمَّ یُنَادَوْنَ جَمِیعاً أَشْرِفُوا وَ انْظُرُوا إِلَى الْمَوْتِ- فَیُشْرِفُونَ ثُمَّ یَأْمُرُ اللَّهُ بِهِ فَیُذْبَحُ- ثُمَّ یُقَالُ یَا أَهْلَ الْجَنَّةِ خُلُودٌ فَلَا مَوْتَ أَبَداً- یَا أَهْلَ النَّارِ خُلُودٌ فَلَا مَوْتَ أَبَد

در آیات الهی به برخی از حسرت هایی که افراد با آنها در دنیا و یا آخرت دست و پنجه نرم می کنند اشاره شده است که از جمله آنها:

1) حسرت داشتن همنشین خوب در دنیا:
(اى واى، کاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم.) (الفرقان: 28)

2)حسرت پیروی از پیامبر اکرم:
و روزى است که ستمکار دست هاى خود را مى ‏گَزد [و] مى ‏گوید: «اى کاش با پیامبر راهى برمى ‏گرفتم.( الفرقان : 27)

3)حسرت کافران در پیروزی بر مومنان که هرگز به آن دست پیدا نمی کنند:
(بى‏گمان، کسانى که کفر ورزیدند، اموال خود را خرج مى‏ کنند تا [مردم را] از راه خدا بازدارند. پس به زودى [همه‏] آن را خرج مى‏ کنند، و آنگاه حسرتى بر آنان خواهد گشت؛ سپس مغلوب مى‏ شوند. و کسانى که کفر ورزیدند، به سوى دوزخ گرد آورده خواهند شد.)( الأنفال : 36)

4)حسرت کوتاهی از انجام دستورات خداوند:
(تا آنکه [مبادا] کسى بگوید: «دریغا بر آنچه در حضور خدا کوتاهى ورزیدم؛ بى‏تردید من از ریشخند کنندگان بودم.)( الزمر: 56)

به همین جهت است که خداوند متعال در آیه 39 از سوره مریم به همه مردم  نسبت به روز حسرت هشدار داده است و فرموده است:

(و آنان را از روز حسرت بیم ده، آنگاه که داورى انجام گیرد، و حال آنکه آنها [اکنون‏] در غفلتند و سرِ ایمان آوردن ندارند.) (مریم : 39)

اما در این میان و با وجود اینکه افراد فراوانی در قیامت غرق در حسرت و اندوه نسبت به گذشته خودشان هستند، حسرت عده ای زبانزد عام و خاص است، حسرتی که سراسر وجود آنان را فرا گرفته است و با حسرت های دیگر به هیچ وجه قابل مقایسه نخواهد بود که از جمله این افراد دو گروه هستند که به آنها اشاره می شود:

1)کسی که آخرت خود را برای دنیای دیگران بفروشد:
رسول الله صلی الله علیه و آله: پشیمان تر از همه مردم در روز قیامت، مردى است که آخرت خود را به دنیاى دیگرى فروخته است. (کنز العمال، ج 3، ص 510)

2)کسی از عدالت بگوید و خود عدالت را رعایت نکند:
امام صادق علیه السلام: پشیمان ترین شخص در روز قیامت، کسى است که براى مردم از عدالت سخن بگوید، اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد. (وسائل الشیعه، ج1، ص 295)

3)کسی که مالی را به ناروا فراهم کرده است:
امام علی علیه السلام فرمود: روز قیامت بزرگترین افسوس،ُ افسوس مردی است که مالی را به ناروا گردآورده به دوزخ رود و آن مال را برای کسی به ارث گذارد که در طاعت خداوند سبحان خرجش نموده به بهشت رود. (نهج البلاغه حکمت 429)

به امید اینکه سبک و برنامه زندگی خود را به شیوه ای مدیریت کنیم که هیچ گاه گرفتار حسرت و اندوه در زندگی نشویم و همیشه سربلند و پیروز باشیم.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: «شَرُّ النَّدامَةِ یَومَ القِیامَة» 

چه کسانى حسرت مى‏خورند؟

1- خوبان. روز قیامت حسرت سراسر وجود انسان را فرامى‏گیرد، حتّى خوبان نیز حسرت مى‏خورند که اى کاش در دنیا، اعمال نیک بهتر و بیشترى انجام مى‏دادند.ان اهل الجنة لا یتحسرون علی شیء فاتهم من الدنیا کتحسرهم علی ساعة مرت بغیر ذکر الله

2- پیروان طاغوت. قرآن مى‏فرماید: «یَا حَسْرَتى‏ عَلى مَا فَرَّطْتُ فِى جَنبِ اللّهِ»  انسان در آن روز مى‏گوید: دریغا از آنچه در حقّ خدا کوتاهى کردم.

طبق بعضى روایات حسرت در این آیه مربوط به کسانى است که رهبران آسمانى و اوصیاى پیامبر علیهم السلام را رها کرده و به‏دنبال رهبران فاسق رفتند.

3- منکران رسالت. رسول خدا صلى الله علیه و آله به ابوذر فرمود: روز قیامت کسانى که مقام رسالت مرا قبول نکردند، در حال کورى و کرى و در تاریکى‏هاى قیامت حاضر مى‏شوند و مى‏گویند: واى بر ما به خاطر کوتاهى‏هایى که در حقّ خداوند مرتکب شدیم!

4- گویندگان بى‏عمل. امام باقر علیه السلام فرمود: بیشترین حسرت در قیامت از کسانى است که در کلام وبیان خود از عدالت دم زدند، ولى به آن عمل نکردند.

5- افراد تندرو و افراطى نیز به هنگام قیامت حسرت‏ها دارند. « غررالحکم، «ندم»»

6- جاهلان. گروه دیگرى که در قیامت حسرت مى‏خورند کسانى هستند که توانایى‏ تحصیل علم را داشته‏اند، ولى به دنبال فراگیرى آن نرفته‏اند. « نهج‏الفصاحه، حدیث 305»

7- عالم بى‏عمل. کسانى که مردم به خاطر حرف‏شنوى آنان اهل‏بهشت شدند، ولى خودشان به خاطر نداشتن عمل اهل دوزخند. « نهج‏الفصاحه، حدیث 305»

8- اهل همنشینى و مجالست‏هاى بیهوده. در حدیث مى‏خوانیم: هرگاه گروهى در جلسه‏اى گرد هم بنشینند و به جاى یاد خدا به حرف‏هاى بیهوده سرگرم شوند، روز قیامت این مجلس براى آنان وسیله حسرت خواهد بود. «وسائل‏الشیعه، ج 4، ص 1180»

9- گناهکاران. در دعا مى‏خوانیم: «أعُوذُ بِکَ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتِى تُورِثُ النَّدَمَ» « سفینةالبحار، «ندم»»

10- ریاست‏طلبان. آنان که براى ریاست دنیا دست و پا و حرص مى‏زنند، روز قیامت گرفتار حسرتى بزرگ خواهند شد. « معجم احادیث نبوى، ج 6، ص 391»

11- کسانى که در دنیا توسط دوستان نااهل دچار انحراف شده‏اند، در روز قیامت غرق در حسرتند و فریاد مى‏زنند: «یَا وَیْلَتى‏ لَیْتَنِى لَم اتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا» واى بر من اى کاش فلانى را براى خودم به عنوان دوست قرار نمى‏دادم، و از شدت ناراحتى دو دست خود را در دهان گذارده و به دندان مى‏گیرد و مى‏گوید: دوست بد مرا از راه خدا دور و منحرف کرد و اى کاش (به جاى دوستى با فلانى،) با رسول خدا راهى پیدا مى‏کردم. «6»

12- ثروت‏اندوزان. از جمله افرادى که در قیامت بسیار حسرت مى‏خورند، کسانى هستند که در طول عمر خود اموالى را چه بسا از راه نامشروع بدست آوردند، ولى مهلت بهره‏گیرى از آن را نداشته و از دنیا رفته‏اند و آن اموال به دست کسانى رسیده است که آنان در راه خدا خرج کرده‏اند و بدین وسیله صاحب مال به جهنّم رفته،ولى وارث نیکوکار به بهشت مى‏رود. « غررالحکم، «خسر»»

امام صادق علیه السلام درباره آیه‏ «وَیَریهمُ اللّهُ اعمالَهُم حَسَراتٍ» «2» فرمود: آیه درمورد کسى است که در زمان حیات خود، به جمع اموال و ثروت‏اندوزى پرداخته و به محرومان کمک نکرده است، پس از مرگ او اگر وارثان در راه خیر و مسیر الهى صرف کنند، تلاش از صاحب مال ولى پاداش براى وارث است، و اگر در راه گناه صرف کنند، باز او با بجاگذاردن این اموال در دست وارث، گناهکار را یارى کرده- در گناهش نیز شریک است- و سبب ندامت و حسرتش مى‏گردد. « تفسیرصافى، ج 1، ص 157»

13- آدم‏کشى، رهاکردن بستگان، نداشتن وصیّت، بى‏اعتنایى به حقوق مردم و نپرداختن زکات، هر کدام وسیله حسرت در قیامت خواهد بود.

وَ نَعُوذُ بِکَ مِنَ الْحَسْرَهِ‏ الْعُظْمَى‏