نور در حرم نور

ثامن‌الحجج(ع) پیوسته با قرآن مأنوس بود، آن را به دقت می‌خواند و در آیات آن تدبر می‌کرد و می‌اندیشید که درباره چه چیز و در چه وقت نازل شده است. گفتار، ‌پاسخ و مثال‌های آن حضرت(ع) همه برگرفته از قرآن کریم بود.

تحریف ناپذیری قرآن

امام رضا  ع در روایتی می‌فرمایند: «...لا یخلق من الأزمنه و لایغث علی الألسنه لأنه لم یجعل لزمان دون زمان بل جعل دلیل البرهان و حجه علی کل انسان لا یأتیه الباطل من بین یدیه و لا من خلفه تنزیل من حکیم حمید» (ابن بابویه، 1378ق، ج2، ص 130)
حضرت می‌فرمایند: قرآن در زمان‌ها کهنه نمی‌شود و بر زبان‌ها ترک نمی‌گردد، زیرا قرآن برای زمان خاصی نیست بلکه دلیل روشن و حجتی بر همه انسان‌هاست. کتابی که از پیش روی آن و از پشت سرش باطل به سویش نمی‌آید. وحی‌نامه‌ای است از حکیمی ستوده.

آیت‌الله جوادی آملی از مراجع گرانقدر عالم تشیع معتقد است از این حدیث نورانی می‌توان صیانت قرآن کریم از تحریف را استنباط کرد. ایشان در کتاب «قرآن حکیم از منظر امام رضا(ع)» می‌نویسد: اگر به سبب عدم مقتضاى جاودانگى، زوال قرآن شدنى باشد؛ یعنى مشکلات زندگى انسان را نتواند برطرف کند و نیز پاسخگوى شبهات علمى نبوده، از هدایت انسان به مقاصد الهى ناتوان باشد یا به جهت وجود مانع از دوم و پایدارى، دچار دسیسه و تحریف و تغییر گردد؛ قرآن ریسمان و دستگیره‌اى ناپایدار است و تمسک به آن ناروا و ناممکن!

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «خداوند در قرآن هرچیزی را بیان کرده است؛ به خدا سوگند چیزی که نیاز مردم بوده است کم نگذارد تا کسی نگوید: «اگر فلان مطلب درست بود در قرآن نازل می‌شد»؛ آگاه باشید همه نیازمندی‎های بشر را خدا در آن نازل کرده است.⁶

در روایت دیگری از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل شده است: «در این (قرآن) اخبار شما و اخبار گذشته‌ها و اخبار آینده‌ها و اخبار آسمان و زمین است و اگر کسی علمش را می‌داند شما را به آنچه در قرآن است، خبر دهد تعجب خواهید کرد.»⁷

امام خمینی(ره) درباره جامعیت قرآن می‌فرماید: «قرآن مخزن همه علوم است.»,⁸ البته نباید این مطلب را از نظر دور داشت که اسلام دارای دو نوع احکام و مقررات است:

1. احکام و مقررات ثابت که بر اساس آفرینش انسان و مشخصات ویژه او استوار است مانند یک قسمت از مقرراتی که عبودیت و خضوع انسان را نسبت به پروردگارش مجسم می‌کند و یا کلیات مقرراتی که با اصول زندگی انسان اعم از غذا، مسکن، ازدواج و... مربوط است و با دلایل یاد شده ثابت شد که انسان برای همیشه به اجرای آنها نیازمند است.

امام هر گونه پایان‌پذیری برای قرآن را به صورت سلبی نفی می‌کند، بنا بر این یکی از محورهایی که امام علی (علیه السلام) در قرآن کریم و نهج البلاغه به آن تأکید دارد این است که به سراغ قرآن بروید و از قرآن استفاده کنید. از چه چیزی می‌ترسید، می‌ترسید که در پرتو دانش‌های شما حقایق قرآن به پایان برسد؟ می‌فرماید هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد چرا که قرآن کلام خداست. خدا مطلق است، قرآن تجلی علم الهی است. مگر امکان دارد که قرآن از این نظر به پایان برسد. بعضی از سخنان امام علی (علیه السلام) اشاره به محتوای حقایقی دارند که قرآن برای بشر آورده و این حقایق ناظر بر سه حوزه می‌تواند باشد.

۱. حقایق مربوط به تاریخ گذشتگان؛

۲. حقایق مربوط به اوضاع کنونی؛

۳. حقایق مربوط به آینده.

امام در حکمت ۳۱۳ خطاب به حارث اعور ـ یکی از ده نفری که امام علی (علیه السلام) با ایشان به عنوان صحابی خاص ارتباط ویژه‌ای داشت ـ می‌فرماید: «وَفی القرآنِ نَبَأُ ما قَبلَکُم وَخَبَرُ ما بَعدَکُم وَحُکمُ ما بَینَکُم»^۲ و در خطبه هجده می‌‌فرماید «وَفیهِ تبیانٌ لِکُلِّ شیءٍ»^۳ که این عبارت از آیات قرآن اقتباس شده است.

همچنین در خطبه‌ شماره یک می‌فرماید «إنَّ القرآنَ ظاهرُهُ أنیقٌ وَباطنُهُ عَمیقٌ لاتَفنَی عَجائِبُهُ ولاتَنقَضِی غَرائِبُهُ»^۴ هرگز عجایب قرآن فناپذیر نیست و هرگز شگفتی‌‌های آن به پایان نخواهد رسید.

قرآن از دیدگاه امام کتاب جامع و پاسخگوی نیاز بشر در تمام تاریخ است: «قرآن مجید و سنت شامل همه دستورات و احکامی است که بشر برای سعادت و کمال خود احتیاج دارد. در کافی فصلی است که به عنوان «تمام احتیاجات مردم در کتاب و سنت بیان شده است» و کتاب یعنی قرآن تبیان کل شئ است. روشنگر همه چیز وهمه امور است3».

«انبیا، هم همه چیزهایی [را] که مربوط به روح و مربوط به مقامات عقلیه و مربوط به مراکز فیضیه است، برای ما بیان کرده اند و قرآن هم بیان کرده است و اهلش می دانند، و هم آن چیزهایی که وظایف شخصیه است و دخیل در ترقیات انسان و تکامل انسان است در سنت و در کتاب بیان شده است، و هم آن چیزهایی که مربوط به اجتماع است و امور سیاسی است و امور اجتماعی است و راجع به تنظیم و تربیت اجتماع است، بیان فرموده است4».

«دوری دول اسلامی از قرآن کریم، ملت اسلام را به این وضع سیاه کشورهای نکبت بار مواجه ساخته و سرنوشت ملتهای مسلمان و اسلامی را دستخوش سیاست سازشکارانه استعمار چپ و راست قرار داده است7».

«اسلام همه چیز برای مسلمین آورده است، همه چیز. قرآن در آن همه چیز است، لکن مع الاسف ما استفاده از آن نکرده ایم و مسلمین مهجورش کردند؛ یعنی استفاده ای که باید بکنند نکردند. باید مردم را توجه داد، گرایش داد به اسلام و قرآن8».

«شما دیدید که جمعیت 35 میلیونی که در مقابل یک ملیارد چیزی نیست و با نداشتن هیچ ابزار جنگی در دست، به واسطه قدرت ایمان و به اتکای قرآن و اسلام، بر این قدرت شیطانی که پشت سر او قدرتهای بزرگ تر شیطانی بود، غلبه کرد و دست آنها را از مخازن ایران قطع کرد10».

و در جای دیگری می فرماید: «در پناه قرآن بود که اسلام در نیم قرن بر همه امپراتوریهای در آن وقت غلبه کرد و ما، مادامی که در پناه قرآن هستیم، بر دشمنان غلبه خواهیم کرد11».