#آیات_مرتبط

1- یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَکْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا وَیَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ ﴿بقره - 219﴾

نکات: یک قاعده عقلایی است که می‌بایست امورات با منفعت کم ولی مضرات بسیار زیاد (نظیر میگساری و قمار) در جامعه ممنوع گردند تا مانع از ازدیاد ضرر و فساد در جامعه گردند.

#آیات_مرتبط

2- حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّیَةُ وَالنَّطِیحَةُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ذَلِکُمْ فِسْقٌ ... ﴿مائده - 3﴾

نکات: انجام قمار به هر شکل و کیفیتی حرام است و لذا با تغییر نوع عمل در قمار نظیر تقسیم گوشت بر اساس چوب‌های قرعه و غیره، تغییری در ماهیت قماربودن آن ایجاد نمی‌کند.

#آیات_مرتبط

3- یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُکَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِی سَبِیلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا وَإِن کُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنکُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُمْ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَفُوًّا غَفُورًا ﴿نساء - 43﴾

نکات: میگساری منجر به زائل‌شدن عقل می‌شود و طبیعی است که چنین فردی شایستگی اقامه نماز را ندارد. زیرا جهت اقامه نماز به اموراتی نظیر هوشیاری در تفکر و توجه به اذکار نماز، حضور قلب، انجام صحیح اذکار و افعال نماز نیاز می‌باشد و به مجرد میگساری، امورات بیان‌شده مختل می‌گردند.

#روایات

1- عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ مَا أَلْهَى عَنْ ذِکْرِ اَللَّهِ فَهُوَ مِنَ اَلْمَیْسِرِ[1].

نکات: یکی از ویژگی‌های بارز قمار اینست که مانع از یاد خدا می‌شود. لذا با درنظر گرفتن این ویژگی می‌توان مصادیق قمار را در امورات نوظهور زندگی تشخیص داد.

#روایات

2- اَلزَّمَخْشَرِیُّ فِی اَلْکَشَّافِ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّمَا اَلْخَمْرُ وَ اَلْمَیْسِرُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لَوْ وَقَعَتْ قَطْرَةٌ فِی بِئْرٍ فَبُنِیَتْ مَکَانَهَا مَنَارَةٌ لَمْ أُؤَذِّنْ عَلَیْهَا [1].

نکات: روایت فوق شدت فساد خمر را به‌گونه‌ای بیان می‌کند که گویا با تغییر و تبدیل نحوه‌ی استفاده از آن نیز مضرات آن از بین نمی‌رود.

#روایات

3- عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَا بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیّاً قَطُّ إِلاَّ وَ فِی عِلْمِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّهُ إِذَا أَکْمَلَ لَهُ دِینَهُ کَانَ فِیهِ تَحْرِیمُ اَلْخَمْرِ وَ لَمْ تَزَلِ اَلْخَمْرُ حَرَاماً إِنَّ اَلدِّینَ أَنَّمَا یُحَوَّلُ مِنْ خَصْلَةٍ إِلَى أُخْرَى فَلَوْ کَانَ ذَلِکَ جُمْلَةً قُطِعَ بِهِمْ دُونَ اَلدِّینِ [1] .

نکات: جامعه‌ای به کمال نخواهد رسید مگر اینکه خمر را حرام بداند و از آن پرهیز کند. زیرا کمال جامعه در گرو کمال دین است و کمال دین در گرو ممنوع شدن خمر است.

#روایات

1- عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ مَا أَلْهَى عَنْ ذِکْرِ اَللَّهِ فَهُوَ مِنَ اَلْمَیْسِرِ[1].

نکات: یکی از ویژگی‌های بارز قمار اینست که مانع از یاد خدا می‌شود. لذا با درنظر گرفتن این ویژگی می‌توان مصادیق قمار را در امورات نوظهور زندگی تشخیص داد.

#روایات

2- عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَا بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیّاً قَطُّ إِلاَّ وَ فِی عِلْمِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّهُ إِذَا أَکْمَلَ لَهُ دِینَهُ کَانَ فِیهِ تَحْرِیمُ اَلْخَمْرِ وَ لَمْ تَزَلِ اَلْخَمْرُ حَرَاماً إِنَّ اَلدِّینَ أَنَّمَا یُحَوَّلُ مِنْ خَصْلَةٍ إِلَى أُخْرَى فَلَوْ کَانَ ذَلِکَ جُمْلَةً قُطِعَ بِهِمْ دُونَ اَلدِّینِ [1] .

نکات: جامعه‌ای به کمال نخواهد رسید مگر اینکه خمر را حرام بداند و از آن پرهیز کند. زیرا کمال جامعه در گرو کمال دین است و کمال دین در گرو ممنوع شدن خمر است.

#روایات

3- اَلزَّمَخْشَرِیُّ فِی اَلْکَشَّافِ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّمَا اَلْخَمْرُ وَ اَلْمَیْسِرُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لَوْ وَقَعَتْ قَطْرَةٌ فِی بِئْرٍ فَبُنِیَتْ مَکَانَهَا مَنَارَةٌ لَمْ أُؤَذِّنْ عَلَیْهَا [1].

نکات: روایت فوق شدت فساد خمر را به‌گونه‌ای بیان می‌کند که گویا با تغییر و تبدیل نحوه‌ی استفاده از آن نیز مضرات آن از بین نمی‌رود.

#روایات

4- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: کُلُّ مُسْکِرٍ حَرَامٌ وَ کُلُّ مُسْکِرٍ خَمْرٌ [1] .

نکات: کلمه سَکِرَ به معنای حیرت و سرگردانی[2] و مُسکِر، اسم فاعل به معنای حیران‌کننده یا سرگردان‌کننده می‌باشد. به عنوان یک قاعده که از روایت فوق برداشت می‌شود می‌توان نتیجه گرفت که هر چیزی که منجر به سرگردانی و زوال هوشیاری گردد مصداقی از خمر دانست. لذا با یک توسعه معنایی می‌توان خمر را اعم از آن چیزی دانست که از انگور بدست می‌آید.

#روایات

5- عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یُحَرِّمِ اَلْخَمْرَ لاِسْمِهَا وَ لَکِنَّهُ حَرَّمَهَا لِعَاقِبَتِهَا فَمَا کَانَ عَاقِبَتُهُ عَاقِبَةَ اَلْخَمْرِ فَهُوَ خَمْرٌ  [1].

نکات: روایت فوق مویدی برای نکته بیان شده در روایت قبل می‌باشد که هر چیزی که عاقبت آن شبیه به عاقبت خمر باشد، آن نیز مصداقی از خمر می‌باشد.

#نکات_تفسیری

1- شرب خمر و قمار منجر به سوق دادن انسان به سمت انجام کارهای پلیدی که مختص به شیطان است می‌شود و چنین افرادی قدم در وادی گمراهی می‌گذارند. چنانکه رجس مصداقی از گمراهی شناخته شده و در آیه‌ی شریفه 126 انعام آمده است: وَمَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ کَذلِکَ یَجْعَلُ اللهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ ، وَهذا صِراطُ رَبِّکَ مُسْتَقِیماً [1].

#نکات_تفسیری

2- آیه با خطاب «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» شروع شده، اشاره به این که مخالفت با این حکم با روح ایمان سازگار نیست [1].

#نکات_تفسیری

3- شراب و قمار همردیف «انصاب» (بت‌هائى که شکل مخصوصى نداشتند و تنها قطعه سنگى بودند) ذکر شده است و نشان مى‌دهد، خطر شراب و قمار به قدرى زیاد است که در ردیف بت‌پرستى است.
به همین دلیل، در روایتى از پیامبر صلى الله علیه و آله مى‌خوانیم: شارِبُ الْخَمْرِ کَعابِدِ الْوَثَنِ: «شراب‌خوار همانند بت‌پرست است» [1].

#آقا

لزوم پیشگامی رهبران جوامع اسلامی در عمل به دستورات دینی

ما خطّ‌مشی سران و رهبران کشورهای اسلامی را می‌بینیم که توجّهی به امور دینی ندارند. اگر گاهی به اقتضای منافعشان ملّت خود را به پایبندی به دین امر کنند، تنها به برخی ظواهر و ادّعاها بسنده میکنند. امروزه چه بسیارند شاهان و سران کشورهای اسلامی که زندگی خود را علنا در منکرات کبیره - مانند باده‌گساری و حرام‌خواری و ربا  و قمار و جز آن - میگذرانند و از سرزنش کسی نیز باکی ندارند؛ چون دائماً به ملّتهای خود این‌طور فهمانده‌اند که لزومی ندارد رهبران به احکام شرعی عمل کنند. فقها و آخوندهای درباری هم با آنکه از ارتکاب این معاصی آگاهند ولی نشنیده‌ایم که یکی از آنان به این رهبران و سران اعتراض کند و آنان را از ارتکاب این اعمال بازدارد. این امر به‌طور طبیعی به شیوع مفاسد اخلاقی می‌انجامد. حال آنکه پیامبر خدا (صلّی الله‌ علیه و آله و سلّم) از همه‌ی مردم عابدتر و زاهدتر و عامل‌تر به احکام شرع بودند. ایشان درحالی‌که حاکم و فرمانروا بودند، خود را بیش از سایر مسلمانان ملزم به رعایت موازین حق میدانستند. منطق اسلام همین است که وجوب این امر را برای سران و رهبران مسلمین مضاعف میسازد[1].

#آقا

1- لزوم پیشگامی رهبران جوامع اسلامی در عمل به دستورات دینی

ما خطّ‌مشی سران و رهبران کشورهای اسلامی را می‌بینیم که توجّهی به امور دینی ندارند. اگر گاهی به اقتضای منافعشان ملّت خود را به پایبندی به دین امر کنند، تنها به برخی ظواهر و ادّعاها بسنده میکنند. امروزه چه بسیارند شاهان و سران کشورهای اسلامی که زندگی خود را علنا در منکرات کبیره - مانند باده‌گساری و حرام‌خواری و ربا  و قمار و جز آن - میگذرانند و از سرزنش کسی نیز باکی ندارند؛ چون دائماً به ملّتهای خود این‌طور فهمانده‌اند که لزومی ندارد رهبران به احکام شرعی عمل کنند. فقها و آخوندهای درباری هم با آنکه از ارتکاب این معاصی آگاهند ولی نشنیده‌ایم که یکی از آنان به این رهبران و سران اعتراض کند و آنان را از ارتکاب این اعمال بازدارد. این امر به‌طور طبیعی به شیوع مفاسد اخلاقی می‌انجامد. حال آنکه پیامبر خدا (صلّی الله‌ علیه و آله و سلّم) از همه‌ی مردم عابدتر و زاهدتر و عامل‌تر به احکام شرع بودند. ایشان درحالی‌که حاکم و فرمانروا بودند، خود را بیش از سایر مسلمانان ملزم به رعایت موازین حق میدانستند. منطق اسلام همین است که وجوب این امر را برای سران و رهبران مسلمین مضاعف میسازد[1].

#امام

2- ظلم حکومت‌های طاغوت نسبت به جوانان

خیانت دودمان پهلوی به نسل جوان جوانهای ما را بد بار آوردند؛ هروئینی بار آوردند، تریاکی بار آوردند، قمارباز بار آوردند، شرابخوار بار آوردند و یک صدمه بزرگی به کشور ما زدند که نیروی انسانی را از ما گرفتند؛ نیروهای انسانی را هدر دادند. باید در جمهوری اسلامی، نیروهای انسانی محفوظ بماند. نیروی انسانی صرف یک امر صحیح بشود تا کشور ما نجات پیدا بکند. ما الآن یک کشوری داریم که سالهای طولانی و خصوصاً در این پنجاه و چند سالی که این پدر و پسر غیر صحیح، این پدر و پسر جنایتکار، در این مملکت حکومت کردند، نیروی انسانی ما را از بین بردند. الآن شما باید چراغ بردارید و بگردید دوره که انسان پیدا بکنید! نگذاشتند انسان پیدا بشود. دانشگاهها را نگذاشتند دانشگاه اسلامی باشد، دانشگاه انسانی باشد. مدارس ما را نگذاشتند درست ما درس بخوانیم. فشارها، اختناقها در آن زمان، در این زمان؛ هر کدام به یک شکلی. جوانهای ما را برایشان مراکز فحشا تهیه کردند؛ و تشویق کردند به این مراکز فحشا. مراکز فحشا را می‌گویند بیشتر از کتابخانه هست! و همین طور هم هست. حالا ان شاء الله امیدوارم جلوگیری شده باشد. در هر صورت، این صدمه‌ای که به ایران خورد از حیث نیروی انسانی، بیشتر [از] آن صدماتی است که از حیث اقتصاد خورد، از حیث جهات دیگر خورد[1]...

#شعر 

1- چیست حاصل سوی شراب‌شدن              اولش شر و آخرش آب‌شدن[1]

#شعر

2- ((تو بدو دین و بخردی داده                 او به تو دیوی و ددی داده

تو ازو آن خوری که پستی تست       و او ز تو آن بَرد که هستی تست

عمر دادی به باد از پی می                غافلی زین شمار عزّ علی

به نشاط و سماع مشغولی                 وزسرای بقا تو معزولی)) [1]   

#نکات_تفسیری

4- خوردن لقمه‌ی حلال و پرهیز از حرام‌‎خوری، در سعادت و رستگاری انسان موثر است «فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ » [1].

#نکات_تفسیری

5- این آیه (مائده - 91) برجسته‌ترین اثر شراب و قمار را بازداشتن از یاد خدا و نماز دانسته است، اکنون جای این سوال است که اگر کارهای عادی مثل: تجارت، ورزش، تحصیل و مطالعه و امثال آن نیز ما را سرگرم کرده و از یاد خدا و نماز بازدارد، آیا مانند شراب و قمار است؟ آری، هر چه ما را از خدا غافل کند، مانند شراب و قمار، ناپسند است، اگرچه اسلام به خاطر لطف و آسان گرفتن، آن را حرام نکرده باشد [1].