23-1. شهادت اعضا و جوارح (یس/65)

#حدیث
بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج7 ؛ ص312
6- شی، تفسیر العیاشی عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی خُطْبَةٍ یَصِفُ هَوْلَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ خُتِمَ عَلَى الْأَفْوَاهِ فَلَا تَکَلَّمُ وَ قَدْ تَکَلَّمَتِ الْأَیْدِی وَ شَهِدَتِ الْأَرْجُلُ وَ نَطَقَتِ الْجُلُودُ بِمَا عَمِلُوا فَ لا یَکْتُمُونَ اللَّهَ حَدِیثاً
7- شی، تفسیر العیاشی عَنْ أَبِی مَعْمَرٍ السَّعْدِیِّ قَالَ: أَتَى عَلِیّاً ع رَجُلٌ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی شَکَکْتُ فِی کِتَابِ اللَّهِ الْمُنْزَلِ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ ع ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ وَ کَیْفَ شَکَکْتَ فِی کِتَابِ اللَّهِ الْمُنْزَلِ ........فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ ع إِنَّ ذَلِکَ لَیْسَ فِی مَوْطِنٍ وَاحِدٍ هِیَ فِی مَوَاطِنَ ........ ثُمَّ یَجْتَمِعُونَ فِی مَوْطِنٍ یُسْتَنْطَقُونَ فِیهِ فَیَقُولُونَ وَ اللَّهِ رَبِّنا ما کُنَّا مُشْرِکِینَ وَ لَا یُقِرُّونَ بِمَا عَمِلُوا فَیُخْتَمُ عَلَى أَفْوَاهِهِمْ وَ یُسْتَنْطَقُ الْأَیْدِی وَ الْأَرْجُلُ وَ الْجُلُودُ فَتَنْطِقُ فَتَشْهَدُ بِکُلِّ مَعْصِیَةٍ بَدَتْ مِنْهُمْ ثُمَّ یُرْفَعُ الْخَاتَمُ عَنْ أَلْسِنَتِهِمْ فَیَقُولُونَ لِجُلُودِهِمْ وَ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَیْنا فَتَقُولُ أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِی أَنْطَقَ کُلَّ شَیْءٍ ثُمَّ یُجْمَعُونَ فِی مَوْطِنٍ یُسْتَنْطَقُ فِیهِ جَمِیعُ الْخَلَائِقِ فَلَا یَتَکَلَّمُ أَحَدٌ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً وَ یَجْتَمِعُونَ فِی مَوْطِنٍ یَخْتَصِمُونَ فِیهِ وَ یُدَانُ لِبَعْضِ الْخَلَائِقِ مِنْ بَعْضٍ وَ هُوَ الْقَوْلُ وَ ذَلِکَ کُلُّهُ قَبْلَ الْحِسَابِ فَإِذَا أُخِذَ بِالْحِسَابِ شُغِلَ کُلٌّ بِمَا لَدَیْهِ نَسْأَلُ اللَّهَ بَرَکَةَ ذَلِکَ الْیَوْمِ.
تفسیر نور الثقلین ؛ ج3 ؛ ص584
73- فی مصباح الشریعة قال الصادق علیه السلام فی کلام طویل: و اجعل ذهابک و مجیئک فی طاعة الله، و السعی فی رضاه، فان حرکاتک کلها مکتوبة فی صحیفتک، قال الله عز و جل: «یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ».
تفسیر فرات الکوفی ؛ ؛ 534
- قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الزُّهْرِیُّ [قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبَّاسِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَهْلٍ] عَنْ أَبِی الْجَارُودِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع [فِی عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى] یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ قالَ صَواباً قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ خُطِفَ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مِنْ [عَنْ] قُلُوبِ الْعِبَادِ فِی الْمَوْقِفِ إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِوَلَایَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ هُوَ قَوْلُهُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ مِنْ أَهْلِ وَلَایَةِ عَلِیٍّ فَهُمُ الَّذِینَ یُؤْذَنُ لَهُمْ بِقَوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه
آرى در آن روز دیگر اعضاى انسان تسلیم تمایلات او نیستند، آنها حساب خود را از کل وجود انسان جدا کرده تسلیم پروردگار مىشوند، و بر آستان مقدس او سر فرود مىآورند، و حقایق را با شهادت خود آشکار مىسازند، و چه دادگاه عجیبى است که گواه آن اعضاى پیکر خود بدن انسان است، همان ابزارى است که گناه را با آن انجام داده! شاید گواهى اعضا بخاطر آن باشد که این مجرمان هنگامى که به آنها گفته مىشود کیفر شما در برابر اعمالى که انجام دادید دوزخ است به انکار برمىخیزند، به گمان اینکه دادگاه دنیاست، و حقایق از طریق پشت هم اندازى قابل انکار است، گواهى اعضا شروع مىشود، و تعجب و وحشت سراسر وجود او را مىگیرد و تمام راههاى فرار به روى او بسته مىشود.
در اینکه کیفیت نطق اعضا چگونه است؟ مفسران احتمالاتى دادهاند:
1- خداوند در آن روز درک و شعور و قدرت سخن گفتن در یک یک اعضا مىآفریند، و آنها به راستى سخن مىگویند، و چه جاى تعجب؟ همان کسى که این قدرت را در قطعه گوشتى به نام زبان یا مغز آدمى آفریده مىتواند در سایر اعضا نیز بیافریند…..
به هر حال گواهى اعضا در قیامت مسلم است، اما اینکه هر عضوى خصوص کارى را که انجام داده است بازگو مىکند، یا همه کارها را؟ بدون شک مناسب احتمال اول است، لذا در آیات دیگر قرآن سخن از شهادت گوش و چشم و پوست بدن به میان آمده است.
چنان که در آیه 20 سوره فصلت مىخوانیم: حَتَّى إِذا ما جاؤُها شَهِدَ عَلَیْهِمْ سَمْعُهُمْ وَ أَبْصارُهُمْ وَ جُلُودُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ:" تا آن زمان که در کنار آتش دوزخ قرار گیرند گوش و چشم و پوستهاى تن آنها گواهى مىدهد به اعمالى که انجام مىدادند".
و در آیه 24 سوره نور آمده است: یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ" روزى که زبان و دست و پاهاى آنها گواهى مىدهد به اعمالى که انجام مىدادهاند".
...
آخرین سخن اینکه گواهى اعضا مربوط به کفار و مجرمان است، و گرنه مؤمنان حسابشان روشن است، لذا در حدیثى از امام باقر ع مىخوانیم:
" لیست تشهد الجوارح على مؤمن، انما تشهد على من حقت علیه کلمة العذاب، فاما المؤمن فیعطى کتابه بیمینه، قال اللَّه عز و جل فَمَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُولئِکَ یَقْرَؤُنَ کِتابَهُمْ وَ لا یُظْلَمُونَ فَتِیلًا":
" اعضاى پیکر انسان بر ضد مؤمن گواهى نمىدهد، بلکه گواهى بر ضد کسى مىدهد که فرمان عذاب بر او مسلم شده، و اما مؤمن نامه اعمالش را به دست راست او مىدهند (و خودش آن را مىخواند) همانگونه که خداوند متعال فرموده: آنها که نامه اعمالشان به دست راستشان داده شد (با سرفرازى و افتخار) نامه اعمال خود را مىخوانند و کمترین ستمى به آنها نخواهد شد"