نور در حرم نور

امیر المؤمنین صلوات الله علیه می فرمایند: من یک ساعت عمر دنیا را با همة آخرت عوض نمی کنم. چون «الدنیا یوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لا عمل[9]» دنیا جای عمل و کاشت است و آخرت جای حساب و برداشت.

بعد از اینکه نفس بند آمد دیگر حسرت یک عمل کوچک در آخرت به دل همه خواهد ماند. خدای متعال می فرماید: «و انذرهم یوم الحسرة اذ قضی الأمر[10]»

یکی از نامهای قیامت «یوم الحسرة» است یعنی روزی که بشر حسرت می خورد؛ ای داد بی داد من دستم باز بود، زبانم باز بود، می توانستم کار خیر بکنم، صلة رحم بکنم، دل پدر و مادرم را شاد کنم و... حالا باید بنشینم دست به دندان بگیرم و حسرت بخورم.

خدای متعال می فرماید: «یوم یعض ظالم علی یدیه[11]» ظالم دستش را در دهانش می جود و گاز می گیرد. از روی حسرت و ندامت می گوید: کاش با فلانی رفیق نشده بودم، مرا گمراه کرد، کاش دوست خوب گرفته بودم.

برای همین است که مولای متقیان امیر المؤمنین صلوات الله علیه می فرمایند: یک ساعت عمر دنیا را با همة آخرت عوض نمی کنم. چون الآن می شود هر کار خیری انجام داد ولی دیگر در آخرت امکان ندارد کار خیر بکنی چون آن محل، محل مزد و جزا و پس دادن حساب است و دیگر پرونده بسته و تمام می شود.

امیر المؤمنین سلام الله علیه در نهج البلاغه می فرماید: «الدنیا منتهی بصر الأعمی[12]» کسی که چشمش کاملاً کور شد، تازه عشق دنیا و دید دنیا پیدا می کند. چشم دل که کور می شود آدم می گوید: اصول دین سه تا است؛ خوراک، پوشاک و مسکن.

اگر انسان، کوردل شد دیگر خدا و آخرت را نمی بیند و به دنیا محکم می چسبد؛ ولی اگر خدا و آخرت را دید دنیا را رها می کند و به آن دل نمی بندد.

مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان آورده است: حاکم خراسان را خواب دیدند در عالم خواب التماس می کرد استخوان هایی که از سفرة غذایتان اضافه می آید جلوی یک حیوانی بریزید و بگویید ثوابش به نیت این حاکم خراسان. من حتی به همین هم احتیاج دارم.

 خداوند متعال در آیه ۳۹ از سوره مریم به همه مردم  نسبت به روز حسرت هشدار داده است و فرموده است:

(و آنان را از روز حسرت بیم ده، آنگاه که داورى انجام گیرد، و حال آنکه آنها [اکنون‏] در غفلتند و سرِ ایمان آوردن ندارند.) (مریم : ۳۹)

اما در این میان و با وجود اینکه افراد فراوانی در قیامت غرق در حسرت و اندوه نسبت به گذشته خودشان هستند، حسرت عده ای زبانزد عام و خاص است، حسرتی که سراسر وجود آنان را فرا گرفته است و با حسرت های دیگر به هیچ وجه قابل مقایسه نخواهد بود که از جمله این افراد دو گروه هستند که به آنها اشاره می شود:

۱)کسی که آخرت خود را برای دنیای دیگران بفروشد:
رسول الله صلی الله علیه و آله: پشیمان تر از همه مردم در روز قیامت، مردى است که آخرت خود را به دنیاى دیگرى فروخته است. (کنز العمال، ج ۳، ص ۵۱۰)

۲)کسی از عدالت بگوید و خود عدالت را رعایت نکند:
امام صادق علیه السلام: پشیمان ترین شخص در روز قیامت، کسى است که براى مردم از عدالت سخن بگوید، اما خودش به دیگران عدالت روا ندارد. (وسائل الشیعه، ج۱، ص ۲۹۵)

۳)کسی که مالی را به ناروا فراهم کرده است:
امام علی علیه السلام فرمود: روز قیامت بزرگترین افسوس،ُ افسوس مردی است که مالی را به ناروا گردآورده به دوزخ رود و آن مال را برای کسی به ارث گذارد که در طاعت خداوند سبحان خرجش نموده به بهشت رود. (نهج البلاغه حکمت ۴۲۹)

 یکی از نام های قیامت "یوم الحسرة"[5] می باشد؛ یعنی تمام افراد(مگر خواص) در آن روز حسرت می خورند. بدکاران حسرت می خورند که چرا برای خود از خوبی ها نیندوختند و نیکوکاران نیز حسرت می خورند که چرا بیشتر نیندوختند.

ب. بهشتیان نیز در بهشت از غفلت هایی که داشتند و زمانی را که بدون یاد خدا بر آنها گذشت پشیمانند و این به آن معنا نیست که از جایگاهشان راضی نیستند، بلکه همۀ بهشتیان به مقام خود راضیند، بله با توجه به این که در آن جا شناخت ها کمال یافته و هر کس جایگاه بندگی و الاهی را بهتر از دنیا درک می کند، از این رو به اوقاتی را که در غفلت از خدا گذرانده پشیمان است.

برای نمونه به دو روایت اشاره می کنیم.

امام صادق علیه السلام روایت می کند که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «ما من قوم اجتمعوا فی مجلس فلم یذکروا اسم الله - عز و جل - و لم یصلوا علی نبیهم الا کان ذلک المجلس حسرة و وبالا علیهم؛ مجلسی که مردم در آن گردهم آیند و خدا را یاد نکنند و بر پیامبرشان درود نفرستند، مایه حسرت و و بال است.» [6]

«ان اهل الجنة لا یندمون علی شیء من امور الدنیا الا علی ساعة مرت بهم فی الدنیا لم یذکروا الله فیها؛ اهل بهشت بر هیچ یک از امور دنیا که از آنها فوت شده پشیمان نیستند، مگر بر ساعتی که بر آنان بدون یاد خدا گذشته باشد.»[7]