نور در حرم نور

تفسیر قران در محضر حضرت معصومه سلام الله علیها
خانه درباره استاد حاج ابوالقاسم صوت نکات تفسیری رمضان 95 تفسیر ماه مبارک رمضان 1394 تماس با ما

نور در حرم نور

تفسیر قران در محضر حضرت معصومه سلام الله علیها

طبقه بندی موضوعی

کلمات کلیدی

29

24

27

20

22

23

25

30

21

j10

j2

j28

j26

j22

j7

j6

j5

j3

j30

j29

j27

j24

j23

j21

j20

j18

j17

j14

j12

j11

بایگانی

آخرین مطالب

آخرین نظرات

نویسندگان

پیوندها

15-5 باقیات الصالحات بهتر از اموال دنیاست‌(کهف/٤٦)

چهارشنبه, ۹ خرداد ۱۳۹۷، ۱۱:۳۱ ب.ظ
18:46
۹۷/۰۳/۰۹ موافقین ۰ مخالفین ۰
حسین منیب

j15

نظرات  (۳)

۱۰ خرداد ۹۷ ، ۰۰:۰۴ محمدجعفر مصلحی
#نمونه

آیه بعد موقعیت مال و ثروت و نیروى انسانى را که دو رکن اصلى حیات دنیاست در این میان مشخص مى‏کند، و مى‏گوید" اموال و فرزندان زینت حیات دنیا هستند (الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا).

شکوفه‏ها و گل‏هایى مى‏باشند که بر شاخه‏هاى این درخت آشکار مى‏شوند، زود، گذرند، کم‏دوامند و اگر از طریق قرار گرفتن در مسیر" اللَّه" رنگ جاودانگى نگیرند بسیار بى‏اعتبارند.

در حقیقت در این آیه انگشت روى دو قسمت از مهم‏ترین سرمایه‏هاى زندگى دنیا گذارده شده است که بقیه به آن وابسته است،" نیروى اقتصادى" و" نیروى انسانى" چرا که براى رسیدن به هر مقصودى از مقاصد مادى حتما این دو نیرو لازم است، و به همین دلیل آنها که بر تخت قدرت مى‏نشینند سعى در جمع‏آورى این دو نیرو مى‏کنند، مخصوصا در زمان‏هاى گذشته هر کس فرزندان بیشترى داشت خود را نیرومندتر احساس مى‏کرد، چرا که آنها یکى از دو رکن اصلى قدرت او را تشکیل مى‏دادند، در آیات گذشته نیز دیدیم که آن مرد ثروتمند بى ایمان اموال و نفرات خود را به رخ دیگران مى‏کشید و مى‏گفت" أَنَا أَکْثَرُ مِنْکَ مالًا وَ أَعَزُّ نَفَراً".

و لذا روى" بنون" که جمع" ابن" به معنى پسر است تکیه شده، چرا که آنها پسران را سرمایه و نیروى فعال انسانى مى‏دانستند، نه دختران.

به هر حال همانگونه که دیدیم پابرجاترین اموال که عبارت از باغ و زمین زراعتى و چشمه آب بود چگونه در چند لحظه نابود شد، در مورد فرزندان نیز گذشته از آنکه حیات و سلامتشان همیشه آسیب پذیر است گاهى به صورت دشمنانى‏ درمى‏آیند که به جاى کمک بودن مزاحم سرسختى خواهند شد! سپس اضافه مى‏کند" باقیات صالحات یعنى ارزشهاى پایدار و شایسته، نزد پروردگارت ثوابش بهتر و امیدبخش‏تر است" (وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا).

گر چه جمعى از مفسران خواسته‏اند مفهوم" باقیات صالحات" را در دائره خاصى مانند نمازهاى پنجگانه، یا ذکر سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر، و امثال آن محدود کنند ولى روشن است که مفهوم این تعبیر آن چنان وسیع و گسترده است که هر فکر و ایده و گفتار و کردار صالح و شایسته‏اى که طبعا باقى مى‏ماند و اثرات و برکاتش در اختیار افراد و جوامع قرار مى‏گیرد شامل مى‏شود.

اگر مى‏بینیم در بعضى از روایات به نماز شب، و یا مودت اهل بیت ع تفسیر شده بدون شک منظور بیان مصداق‏هاى روشن است، نه منحصر ساختن مفهوم در این امور، به خصوص اینکه در پاره‏اى از این روایات" من" که دلالت بر تبعیض مى‏کند بکار رفته است.

مثلا در روایتى از امام صادق ع مى‏خوانیم که فرمود:

" لا تستصغر مودتنا فانها من الباقیات الصالحات‏

": دوستى ما را کوچک مشمر که از باقیات صالحات است".

و در حدیث دیگرى از پیامبر ص مى‏خوانیم که فرمود: از گفتن تسبیحات اربع مضایقه نکنید که آنها از باقیات صالحات است".

حتى اگر همان اموال ناپایدار و فرزندانى که گاهى فتنه و مایه آزمایش هستند در مسیر اللَّه قرار بگیرند آنها هم به رنگ باقیات صالحات درمى‏آیند، چرا که ذات پاک خداوند جاودانى است و هر چیزى براى او و در راه او قرار گیردجاودانه خواهد بود.
۱۰ خرداد ۹۷ ، ۰۰:۰۴ محمدجعفر مصلحی
#المیزان

" الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا ...".

این آیه به منزله نتیجه‏گیرى از مثلى است که در آیه قبل آورد، و حاصلش این است که: هر چند که دلهاى بشر علاقه به مال و فرزند دارد و همه، مشتاق و متمایل به سوى آنند و انتظار انتفاع از آن را دارند و آرزوهایشان بر اساس آن دور مى‏زند و لیکن زینتى زودگذر و فریبنده هستند که آن منافع و خیراتى که از آنها انتظار مى‏رود ندارند، و همه آرزوهایى را که آدمى از آنها دارد برآورده نمى‏سازند بلکه صد یک آن را واجد نیستند. پس در این آیه شریفه به‏ طورى که ملاحظه مى‏فرمایید انعطافى به آغاز کلام یعنى آیه شریفه‏" إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زِینَةً لَها" و آیه بعدى‏اش وجود دارد.

و مراد از" باقیات الصالحات" در جمله‏" وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا" اعمال صالح است، زیرا اعمال انسان، براى انسان نزد خدا محفوظ است و این را نص صریح قرآن فرموده. پس اعمال آدمى براى آدمى باقى مى‏ماند. اگر آن صالح باشد" باقیات الصالحات" خواهد بود، و اینگونه اعمال نزد خدا ثواب بهترى دارد، چون خداى تعالى در قبال آن به هر کس که آن را انجام دهد جزاى خیر مى‏دهد. و نیز نزد خدا بهترین آرزو را متضمن است، چون آنچه از رحمت و کرامت خدا در برابر آن عمل انتظار مى‏رود و آن ثواب و اجرى که از آن توقع دارند بودن کم و کاست و بلکه صد در صد به آدمى مى‏رسد.

پس این گونه کارها، از زینت‏هاى دنیوى و زخارف زودگذر آن که برآورنده یک درصد آرزوها نیست، آرزوهاى انسان را به نحو احسن برآورده مى‏سازند، و آرزوهایى که آدمى از زخارف دنیوى دارد اغلب آرزوهاى کاذب است، و آن مقدارش هم که کاذب نیست فریبنده است.

از طرق شیعه‏[1] و سنى‏[2] از رسول خدا (ص) و از طرق شیعه‏[3] از ائمه اهل بیت (ع) روایت شده که منظور از" باقیات الصالحات" تسبیحات چهارگانه یعنى" سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر" است. و در بعضى‏[4] دیگر آمده که مراد از آن نماز است. و در بعضى‏[5] دیگر آمده که مقصود از آن مودت اهل بیت است، و همه اینها از باب ذکر مصادیق آیه است که جامعش این مى‏شود که منظور از" باقیات الصالحات" اعمال صالح است

[1] ( 1) نور الثقلین، ج 3، ص 264 ح، 98.

[2] ( 2) الدر المنثور، ج 4، ص 225 و تفسیر طبرى، ج 15، ص 166.

[3] ( 3) تفسیر برهان، ج 2، ص 270، ح 5.

[4] ( 4) تفسیر برهان، ج 2، ص 470، ح 4 و منهج الصادقین، ج 5، ص 357.

[5] ( 5) منهج الصادقین، ج 5، ص 358.
۱۰ خرداد ۹۷ ، ۰۰:۰۵ محمدجعفر مصلحی

تعریف باقیات الصالحات


اما در تعریف و بیان این اصطلاح دو نوع تعریف وجود دارد:

← تعریف اول
«باقیات صالحات؛ اعمال صالحی است که نزد خدا محفوظ می‌ماند و باعث شکر و اجر عظیم خداوند می‌شود». [۴]
بنابر این تعریف، باقیات صالحات اعمال صالحی هستند که انسان در دنیا انجام داده و در آخرت ثمره‌اش را می‌بیند. طبق این تعریف می‌توان در وجه تسمیه این اصطلاح گفت:«اعمال انسان، برای انسان نزد خدا محفوظ است و این را صریح قرآن فرموده. پس اعمال آدمی برای آدمی باقی می‌ماند و از آن به باقیات یاد می‌شود. حال اگر آن عمل صالح باشد باقیات صالحات خواهد بود، و این‌گونه اعمال نزد خدا ثواب بهتری دارد، چون خدای تعالی در قبال آن به هر کس که آن‌را انجام دهد پاداش خیر می‌دهد و نیز نزد خدا بهترین آرزو را متضمن است». [۵]

← تعریف دوم
تعریفی محدودتر از تعریف پیشین نیز وجود داشته و مصادیق آن نیز خاص‌تر از معنای اول می‌باشد؛ بنابر این تفسیر، باقیات صالحات، هر فکر و ایده و گفتار و کردار صالح و شایسته‌ای است که طبعاً باقی می‌ماند و اثرات و برکاتش در اختیار افراد و جوامع قرار می‌گیرد. [۶] [۷] به بیان دیگر، بعد از مرگ نیز خیر شخص باقی مانده و قابلیت افزایش و خیر رسانی به مرده را نیز دارد.

مصادیق باقیات الصالحات طبق معنای اول


بنابر معنای اول؛ موارد و مصادیق باقیات صالحات بسیار گسترده می‌باشد و اعمال بسیاری را در بر می‌گیرد. در روایات و سخن اندیشمندان دینی نیز مصادیق گوناگونی برای باقیات صالحات ذکر شده است که البته هیچ‌کدام در مقام بیان حصر این اصطلاح در معنای مورد نظر خود نبوده‌اند؛ لذا می‌توان مفهوم وسیعی برای این اصطلاح در نظر گرفت. در این‌جا تعدادی از مصادیق باقیات صالحات را بر اساس روایات و کلام بزرگان بر می‌شمریم:

← ذکر گفتن
« امام باقر (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه وآله) از کنار مردی عبور می‌کرد که در باغش درخت می‌کاشت. ‌پس آن‌حضرت(صلی الله علیه وآله) در کنارش ایستاد و فرمود:تو را راهنمائی نکنم بر کاشتن درختی که ریشه‌اش پا برجاتر و میوه‌هایش زودرس‌تر و بهتر و پاینده‌تر باشد؟ عرض کرد:چرا مرا رهنمائی فرما ای رسول خدا، فرمود:چون بامداد کنی و شام کنی بگو:«سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر»؛ زیرا اگر آن‌را بگویی به شماره هر تسبیحه‌ای ده درخت در بهشت داری (که هر درختی از آنها یکنوع) از انواع میوه‌ها (می‌دهد) و آنها از (باقیات صالحات) است». [۸]
در این روایت اگرچه تعدادی از ذکرها بیان شده است، ولی می‌توان این استنباط را داشت که هر ذکری که در آن یاد خداوند و حمد و ثنای او وجود داشته باشد، می‌تواند مصداقی از باقیات‌ صالحات قرار گیرد.

← نماز خواندن
«امام صادق(علیه السلام):باقیات صالحات همان نماز شب و دعای سحر است»

«راوی از امام صادق(علیه السلام) در مورد باقیات صالحات پرسید، ایشان فرمود:باقیات صالحات همان نماز است؛ پس بر انجام آن مراقبت کن


← محبت اهل بیت
در برخی از روایات نیز محبت اهل بیت به عنوان باقیات صالحات شمرده شده است:«امام صادق(علیه السلام) به حصین بن عبد الرحمن فرمود:محبت ما اهل بیت را کوچک مشمار که آن از باقیات صالحات است». [۱۱]

 «ابوبصیر می‌گوید:امام صادق(علیه السلام) در بیان باقیات صالحات فرمودند که همان ائمه اطهار می‌باشند». [۱۲]

← موارد دیگر
معانی کلی دیگری نیز در ضمن معنای باقیات صالحات ذکر شده است:«باقیات صالحات همان علم و عمل درست است و این دو بهتر از مال و مقام هستند؛ زیرا نفع این دو دائمی و باقی می‌باشد اما مال و مقام، از بین می‌روند». [۱۳]


مصادیق باقیات الصالحات طبق معنای دوم


معنای دوم باقیات صالحات خاص‌تر می‌باشد و طبیعتاً مصادیق کمتری را نیز در بر می‌گیرد. در روایات، اگر چه برای خصوص این نوع از مصادیق، عبارت باقیات صالحات ذکر نشده، اما در میان عوام و خواص این اصطلاح رواج بسیاری داشته و حتی گاه کلمه باقیات صالحات تنها در همین معنا استفاده می‌شود. حال مصادیقی که در روایات ذکر شده و می‌توان آنها را ذیل این معنا دانست از این قرار است:


«امام صادق(علیه السلام):اجر و پاداشی انسان را (پس از مرگ) دنبال نمی‌کند مگر سه خصلت:
۱. صدقه جاریه‌ ای که پس از مردن شخص نیز جریان داشته باشد و این صدقه حتی اگر تا روز قیامت هم باقی باشد، پاداشش به آن شخص می‌رسد. صدقه و خیراتی که وقف نموده که به ارث وارث نیز نرسد.
۲. روش خیر و سیره هدایت کننده‌ای که ایجاد کرده و خود به آن عمل می‌نموده و دیگران هم پس از آن به آن عمل می‌نمایند.
۳. فرزند صالحی که برای او استغفار نماید». [۱۶]


«امام صادق(علیه السلام) فرمود:شش خصلت است که مؤمن بعد از مردن از آنها بهره‌مند می‌گردد ۱. فرزند صالحی که برای او استغفار نماید.۲. قرآنی که از خود به یادگار گذاشته و پس از مرگش خوانده می‌شود. ۳. چاه آبی که حفر کرده و در اختیار مردم گذاشته است. ۴. درختی که غرس کرده. ۵. آبی که به جریان انداخته و وقف کرده. ۶. روش نیکویی که پس از مرگش مردم به آن عمل می‌کنند.». [۱۷] روایات دیگری نیز وجود دارند که این معانی را ذکر کرده‌اند. [۱۸]

 

زبان خیر

 

امام علی(ع) فرموده است: الا! و ان اللسان الصالح یجعله الله تعالی للمرء فی الناس خیر له من المال یورثه من لا یحمده؛ آگاه باشید! زبان خیر و یاد نیکی که خداوند در میان مردم از کسی برجای می‌گذارد، برای او بهتر از ثروتی است که برای کسی به ارث بگذارد که سپاسگزار او نباشد. (نهج‌البلاغه، فیض الاسلام، خطبه 119)

به قول شاعر: نام نیکی گر بماند ز آدمی/ به کزو ماند سرای زرنگار.

 

وصیت به مصارف خیر

 

انسان می‌تواند حتی پس از مرگ خویش از دارایی‌های خود برای آخرت‌سازی استفاده کند. یکی از راه‌هایی که می‌تواند به عنوان باقیات صالحات عمل کند، وصیت به یک سوم از دارایی‌ها و اموال برای کارهای نیک و عام‌المنفعه است.

امام صادق(ع) فرمود: شخص صاحب‌ مال می‌تواند تا زنده است، هر نوع تصرفی در مال خود انجام دهد: اگر بخواهد، آن را می‌بخشد و اگر بخواهد، آن را صدقه می‌دهد و اگر بخواهد، می‌تواند همانطور بگذارد تا مرگش فرا رسد. پس اگر وصیت کرد (که در راهی خرج شود) جز به اندازه یک سوم حق وصیت ندارد، الا اینکه فضیلت در آن است که حق افراد تحت تکفل خود را ضایع نکند و به ورثه خود زیان نرساند. (وسائل‌الشیعه، ج13، ص381)

 

البته انسان نباید منتظر وارث بماند تا برایش از مالی که به ارث گذاشته خیرات کند، بلکه باید انسان خودش وصی خودش باشد و پیش از مرگ خیرات نماید. امام علی(ع) فرموده است: ای فرزند آدم! خودت وصی خود باش و درباره دارایی خود، آنگونه عمل کن که می‌خواهی پس از تو با آن، آنگونه عمل کنند. (نهج‌البلاغه فیض‌الاسلام، حکمت 246).

 

 

صدقات

 

بهترین اندوخته و ره توشه آخرت پس از تقوا همین انفاقات مالی از جمله صدقات است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: بهترین ثروت و اندوخته انسان، «صدقه» است. (وسائل الشیعه، ج6، ص258) شایسته است انسان مالش را در خدمت نیکی به مردم و در راه عام‌المنفعه قرار دهد تا هم خود سود برد و هم دیگران. در این میان کمک مالی به خویشان و صله رحم از این راه بسیار مفید و سازنده‌تر است. امام علی(ع) فرمود: کسی که مال و ثروتی دارد، با آن به خویشاوندانش نیکی کند و خوب مهمانی کند و بوسیله آن، گرفتار و اسیری را آزاد سازد، همانا رسیدن به این ویژگی‌ها، بزرگواری‌های دنیا و شرافت آخرت است. (مستدرک نهج‌البلاغه، ص174)

شاعر می‌گوید: تا توانی به جهان خدمت محتاجان کن/ به دمی یا درمی یا قلمی یا قدمی.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
ساخت وبلاگ در بلاگ بیان، رسانه متخصصان و اهل قلم