نور در حرم نور

# تفسیر نمونه

بنا بر این مسئولیت هر کس در برابر اعمال خویش به آن معنى نیست که از دعوت دیگران به سوى حق و مبارزه با فساد چشم بپوشد و روح اجتماعى اسلام را تبدیل به فردگرایى و بیگانگى از اجتماع کند، و در لاک خود فرو رود.

کلمه شفاعت در اصل از ماده" شفع" (بر وزن نفع) به معنى جفت است بنا بر این ضمیمه شدن هر چیز به چیز دیگر شفاعت نامیده مى‏شود منتها گاهى این ضمیمه شدن در مسئله راهنمایى و ارشاد و هدایت است (مانند آیه فوق) که در این حال معنى امر بمعروف و نهى از منکر را مى‏دهد (و شفاعت سیئه به معنى امر به منکر و نهى از معروف است).

ولى اگر در مورد نجات گنهکاران از عواقب اعمالشان باشد به معنى کمک به افراد گنهکارى است که شایستگى و لیاقت شفاعت را دارا هستند.

و به عبارت دیگر شفاعت گاهى قبل از انجام عمل است که به معنى راهنمایى است و گاهى بعد از انجام عمل است که به معنى نجات از عواقب عمل مى‏باشد و هر دو مصداق ضمیمه شدن چیزى به چیز دیگر است.

نکته دیگر این که قرآن در مورد تشویق به کار نیک (شفاعت حسنه) مى‏گوید" نصیبى" از آن به تشویق کننده مى‏رسد، در حالى که در مورد" شفاعت سیئه" مى‏گوید:" کفلى" از آن به آنها مى‏رسد. و این اختلاف تعبیر به خاطر آن است که" نصیب" به معنى بهره وافر از امور مفید و سودمند است و" کفل" به معنى سهم از چیزهاى پست و بد است‏[1].

آیه فوق یکى از منطق‏هاى اصیل اسلام را در مسائل اجتماع روشن مى‏سازد و تصریح مى‏کند که مردم در سرنوشت اعمال یکدیگر از طریق شفاعت و تشویق و راهنمایى شریکند، بنا بر این هر گاه سخن یا عمل و یا حتى سکوت انسان سبب تشویق جمعیتى به کار نیک یابد شود، تشویق کننده سهم قابل توجهى از نتائج آن کار خواهد داشت بدون اینکه چیزى از سهم فاعل اصلى کاسته شود.

#تفسیر نمونه

#حدیث

در حدیثى از پیامبر ص چنین نقل شده:

من امر بمعروف او نهى عن منکر او دل على خیر او اشار به فهو شریک و من امر بسوء او دل علیه او اشار به فهو شریک‏

در این حدیث سه مرحله براى دعوت اشخاص به کار خوب و بد ذکر شده، مرحله امر، مرحله دلالت و مرحله اشاره که به ترتیب مرحله قوى و متوسط و ضعیف است، به این ترتیب هر گونه دخالت در وادار کردن دیگرى به کارنیک و بد سبب مى‏شود که به همان نسبت در محصول و برداشت آن سهیم باشد.

مطابق این منطق اسلامى تنها عاملان گناه، گناهکار نیستند بلکه تمام کسانى که با استفاده کردن از وسائل مختلف تبلیغاتى، و یا آماده ساختن زمینه‏ها، و حتى گفتن یک کلمه کوچک تشویق آمیز، عاملان گناه را به کار خود ترغیب کنند در آن سهیمند، همچنین کسانى که در مسیر خیرات و نیکیها از چنین برنامه‏هایى استفاده مى‏نمایند از آن سهم دارند.

از پاره‏اى از روایات که در تفسیر آیه وارد شده است چنین بر مى‏آید که یکى از معانى شفاعت حسنه یا سیئه، دعاى نیک یا بد در حق کسى کردن است که یک نوع شفاعت در پیشگاه خدا محسوب مى‏شود. از امام صادق ع چنین نقل شده که فرمود:

من دعا لاخیه المسلم بظهر الغیب استجیب له و قال له الملک فلک مثلاه فذلک النصیب‏

و این تفسیر، منافاتى با تفسیر سابق ندارد بلکه توسعه‏اى در معنى شفاعت است، یعنى هر مسلمانى به هر نوع کمک به دیگرى کند خواه از طریق دعوت و تشویق به نیکى یا از راه دعا در پیشگاه خدا و یا به هر وسیله دیگرى باشد در نتیجه آن سهیم خواهد بود.

این برنامه اسلامى روح اجتماعى بودن و عدم توقف در مرحله فردیت را در مسلمانان زنده نگه میدارد و این حقیقت را اثبات مى‏کند که انسان با توجه به دیگران و گام برداشتن در مسیر منافع آنان هرگز عقب نمى‏ماند و منافع فردى او به خطر نخواهد افتاد، بلکه در نتایج آنها سهیم خواهد بود.

#تفسیر نور

2- دعوت به نیک و بد، شرکت در پاداش و کیفر است. «نَصِیبٌ مِنْها»

3- بخاطر محدودیّت‏ها، نمى‏توان در هرکارى دخالت مستقیم داشت، ولى با شفاعت‏هاى خیر، مى‏توان از آنها بهره برد. «نَصِیبٌ مِنْها»

4- به دلّال باید حقّى پرداخت شود؛ کسانى که در امور خیریّه یا در تجارت‏ واسطه‏گرى مى‏کنند حقّى دارند. «یَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً یَکُنْ لَهُ نَصِیبٌ مِنْها»

#المیزان

قوله تعالى: «مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً یَکُنْ لَهُ نَصِیبٌ مِنْها»، النصیب و الکفل بمعنى واحد، و لما کانت الشفاعة نوع توسط لترمیم نقیصة أو لحیازة مزیة و نحو ذلک کانت لها نوع سببیة لإصلاح شأن فلها شی‏ء من التبعة و المثوبة المتعلقتین بما لأجله الشفاعة، و هو مقصد الشفیع و المشفوع له فالشفیع ذو نصیب من الخیر أو الشر المترتب على الشفاعة، و هو قوله تعالى‏ «مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً» (إلخ).

و فی ذکر هذه الحقیقة تذکرة للمؤمنین، و تنبیه لهم أن یتیقظوا عند الشفاعة لما یشفعون له، و یجتنبوها إن کان المشفوع لأجله مما فیه شر و فساد کالشفاعة للمنافقین من المشرکین أن لا یقاتلوا، فإن فی ترک الفساد القلیل على حاله، و إمهاله فی أن ینمو و یعظم فسادا معقبا لا یقوم له شی‏ء، و یهلک به الحرث و النسل فالآیة فی معنى النهی عن الشفاعة السیئة و هی شفاعة أهل الظلم و الطغیان و النفاق و الشرک المفسدین فی الأرض.

#حدیث

تفسیر الصافی    ج‏1    476

و فی الکافی عن السجّاد علیه السلام: أن الملائکة إذا سمعوا المؤمن یدعو لأخیه بظهر الغیب و یذکره بخیر قالوا نعم الأخ أنت لأخیک تدعو له بالخیر و هو غائب عنک و تذکره بخیر قد أعطاک اللَّه تعالى مثلی ما سألت له و أثنى علیک مثلی ما أثنیت علیه و لک الفضل علیه و إذا سمعوه یذکر أخاه بسوء و یدعو علیه قالوا بئس الأخ أنت لأخیک کفّ أیها المستّر على ذنوبه و عورته و أربع‏[1] على نفسک و احمد اللَّه الذی ستر علیک و اعلم ان اللَّه أعلم بعبده منک.

أقول: أربع على نفسک أی قف و امسک و لا تتعب نفسک من ربع کمنع.

#حدیث

سمعت أبا جعفر ع یقول‏ من استن بسنة عدل فاتبع کان له أجر من عمل بها من غیر أن ینقص من أجورهم شی‏ء و من استن بسنة جور فاتبع کان له مثل وزر من عمل به من غیر أن ینقص من أوزارهم شی‏ء

محاسن1/27<!-- p.MsoFootnoteText, li.MsoFootnoteText, div.MsoFootnoteText {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-link:"Footnote Text Char"; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; text-align:justify; mso-pagination:widow-orphan; direction:rtl; unicode-bidi:embed; font-size:10.0pt; font-family:"Traditional Arabic","serif"; mso-fareast-font-family:Calibri; mso-fareast-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Traditional Arabic; mso-bidi-language:AR-SA;} span.MsoFootnoteReference {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; vertical-align:super;} span.FootnoteTextChar {mso-style-name:"Footnote Text Char"; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; mso-style-locked:yes; mso-style-link:"Footnote Text"; mso-ansi-font-size:10.0pt; mso-bidi-font-size:10.0pt; font-family:"Traditional Arabic","serif"; mso-ascii-font-family:"Traditional Arabic"; mso-hansi-font-family:"Traditional Arabic"; mso-bidi-font-family:Traditional Arabic; mso-bidi-language:AR-SA;} -->

#حدیث

المحاسن ؛ ج‏1 ؛ ص27

عن محمد بن مسلم عن أبی جعفر ع قال: من علم باب هدى کان له أجر من عمل به و لا ینقص أولئک من أجورهم و من علم باب ضلال کان علیه مثل وزر من عمل به و لا ینقص أولئک من أوزارهم‏

وسائل الشیعة ؛ ج‏16 ؛ ص173

فی ثواب الأعمال عن النبی ص قال: الدال على الخیر کفاعله.

 

وسائل الشیعة ؛ ج‏16 ؛ ص172

عن أبی‏ بصیر قال سمعت أبا عبد الله ع یقول‏ من علم خیرا فله مثل أجر من عمل به قلت فإن علمه غیره یجری ذلک له قال إن علمه الناس کلهم جرى له قلت فإن مات قال و إن مات.

#اشاره

در باب شفاعت حسنه و سیئه میتوان به اهمیت کار رسانه ها از جمله صداوسیما  و رزونامه ها و خبرگزاری ها و خلاصه هرکسی که به نحوی در رساندن اخبار و اطلاعات و ترویج خوبی هاو بدی ها میتواند نقش داشته باشد ، اشاره کرد .

 همچنین میتوان نسبت به اهمیت کار آموزش و پرورش و لزوم تربیت دینی معلمان برای موفق بودن در امر ترییت دانش آموزان تذکر داد.

در باب سنت حسنه میتوان مثال زد و همین جلسات قرائت قرآن را شاهد آورد .

چقدر مهم است که انسان بتواند یک سنت حسنه را در جامعه ترویج دهد.