نور در حرم نور

من هنا کان المستفاد من قوله: کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ‏ أن هناک من المعاصی المنهی عنها ما هی صغیرة، فیتبین من الآیة: أولا: أن المعاصی قسمان: صغیرة و کبیرة، و ثانیا: أن السیئات فی الآیة هی الصغائر لما فیها من دلالة المقابلة على ذلک.

نعم العصیان و التمرد کیفما کان کبیر و أمر عظیم بالنظر إلى ضعف المخلوق المربوب فی جنب الله عظم سلطانه غیر أن القیاس فی هذا الاعتبار إنما هو بین الإنسان و ربه لا بین معصیة و معصیة فلا منافاة بین کون کل معصیة کبیرة باعتبار و بین کون بعض المعاصی صغیرة باعتبار آخر.

و کبر المعصیة إنما یتحقق بأهمیة النهی عنها إذا قیس إلى النهی المتعلق بغیرها و لا یخلو قوله تعالى: ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ‏، من إشعار أو دلالة على ذلک، و الدلیل على أهمیة النهی تشدید الخطاب بإصرار فیه أو تهدید بعذاب من النار و نحو ذلک.

بعضى مى‏گویند: این دو از امور نسبى هستند، یعنى به هنگام مقایسه- کردن دو گناه به یکدیگر آن یک که اهمیتش بیشتر است کبیره و آنکه کمتر است صغیره مى‏باشد، و بنا بر این هر گناهى نسبت به گناه بزرگتر، صغیره، و نسبت به- گناه کوچکتر، کبیره است‏. ولى روشن است که این معنى به هیچ وجه با آیه فوق نمى‏سازد زیرا آیه فوق این دو دسته را از یکدیگر جدا کرده و در برابر هم قرار داده است و پرهیز از یکى را موجب بخشودگى دیگرى مى‏شمارد (دقت کنید).

ولى اگر به معنى لغوى" کبیره" بازگردیم، کبیره هر گناهى است که از نظر اسلام بزرگ و پر اهمیت است، و نشانه اهمیت آن مى‏تواند این باشد که در قرآن مجید، تنها به نهى از آن قناعت نشده، بلکه به دنبال آن تهدید به عذاب دوزخ گردیده است،

ولى نکته مهمى که در اینجا باید به آن توجه داشت این است که گناهان صغیره، در صورتى صغیره هستند که تکرار نشوند و علاوه بر آن به عنوان بى اعتنایى و یا غرور و طغیان انجام نگیرند زیرا صغائر طبق آنچه از قرآن و روایات اسلامى استفاده مى‏شود در چند مورد تبدیل به کبیره مى‏گردد:

1- در صورتى که تکرار گردد، همانطور که از امام صادق ع نقل شده که فرمود: لا صغیرة مع الاصرار

2- در صورتى که گناه را کوچک بشمرد و تحقیر کند، در نهج البلاغه مى‏خوانیم: اشد الذنوب ما استهان به صاحبه‏

3- در صورتى که از روى طغیان و تکبر و گردنکشى در برابر فرمان پروردگار انجام شود، این موضوع را از آیات مختلفى اجمالا مى‏توان استفاده کرد از جمله آیه 37 نازعات:" اما آنها که طغیان کنند و زندگى دنیا را مقدم بشمرند جایگاهشان دوزخ است".

4- در صورتى که از افرادى سر بزند که موقعیت خاصى در اجتماع دارند و لغزشهاى آنها با دیگران برابر محسوب نمى‏شود، چنان که قرآن در باره همسران پیامبر ص در سوره احزاب آیه 30 مى‏گوید:" اگر شما کار زشتى انجام دهید مجازات آن را دو برابر خواهید دید". و از پیغمبر اکرم ص نقل شده که فرمود:"

من سن سنة سیئة فعلیه وزرها و وزر من عمل بها لا ینقص من اوزارهم شیئا

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع‏ فِی‏قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ‏ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ‏ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلًا کَرِیماً قَالَ الْکَبَائِرُ الَّتِی أَوْجَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهَا النَّارَ.

عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ قَالَ: کَتَبَ مَعِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا إِلَى أَبِی الْحَسَنِ ع یَسْأَلُهُ عَنِ الْکَبَائِرِ کَمْ هِیَ وَ مَا هِیَ فَکَتَبَ الْکَبَائِرُ مَنِ اجْتَنَبَ مَا وَعَدَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ کَفَّرَ عَنْهُ سَیِّئَاتِهِ إِذَا کَانَ مُؤْمِناً وَ السَّبْعُ الْمُوجِبَاتُ‏ قَتْلُ النَّفْسِ الْحَرَامِ وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ- وَ أَکْلُ الرِّبَا- وَ التَّعَرُّبُ بَعْدَ الْهِجْرَة وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْف‏

قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ‏ مَنْ زَنَى خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ وَ مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ وَ مَنْ أَفْطَرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مُتَعَمِّداً خَرَجَ مِنَ الْإِیمَانِ.

َ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ص‏ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ جُنَّةً حَتَّى یَعْمَلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً فَإِذَا عَمِلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً انْکَشَفَتْ عَنْهُ الْجُنَنُ فَیُوحِی اللَّهُ إِلَیْهِمْ أَنِ اسْتُرُوا عَبْدِی بِأَجْنِحَتِکُمْ فَتَسْتُرُهُ الْمَلَائِکَةُ بِأَجْنِحَتِهَا قَالَ فَمَا یَدَعُ شَیْئاً مِنَ الْقَبِیحِ إِلَّا قَارَفَهُ‏ حَتَّى‏ یَمْتَدِحَ إِلَى النَّاسِ بِفِعْلِهِ الْقَبِیحِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ مَا یَدَعُ شَیْئاً إِلَّا رَکِبَهُ وَ إِنَّا لَنَسْتَحْیِی مِمَّا یَصْنَعُ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ أَنِ ارْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ فَإِذَا فُعِلَ ذَلِکَ أَخَذَ فِی بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَنْهَتِکُ سِتْرُهُ فِی السَّمَاءِ وَ سِتْرُهُ فِی الْأَرْضِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَةُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ قَدْ بَقِیَ مَهْتُوکَ السِّتْرِ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ لَوْ کَانَتْ لِلَّهِ فِیهِ حَاجَةٌ مَا أَمَرَکُمْ أَنْ تَرْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ.

َ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ اتَّقُوا الْمُحَقَّرَاتِ مِنَ الذُّنُوبِ فَإِنَّهَا لَا تُغْفَرُ قُلْتُ وَ مَا الْمُحَقَّرَاتُ قَالَ الرَّجُلُ یُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَقُولُ طُوبَى لِی لَوْ لَمْ یَکُنْ لِی غَیْرُ ذَلِکَ.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا صَغِیرَةَ مَعَ الْإِصْرَارِ وَ لَا کَبِیرَةَ مَعَ الِاسْتِغْفَارِ.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یُقَارِفُ فِی یَوْمِهِ وَ لَیْلَتِهِ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً فَیَقُولُ وَ هُوَ نَادِمٌ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیَّ الْقَیُّومَ بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ یَتُوبَ عَلَیَّ- إِلَّا غَفَرَهَا اللَّهُ لَهُ وَ لَا خَیْرَ فِیمَنْ یُقَارِفُ فِی یَوْمِهِ أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعِینَ کَبِیرَةً.

َ قَالَ الصَّادِقُ ع‏ شَفَاعَتُنَا لِأَهْلِ الْکَبَائِرِ مِنْ شِیعَتِنَا فَأَمَّا التَّائِبُونَ فَإِنَّ اللَّهَ یَقُولُ‏ ما عَلَى الْمُحْسِنِینَ مِنْ سَبِیلٍ‏

اسباب بخشایش گناهان در دنیا سه چیز است:

1. توبه. «إِلَّا الَّذِینَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ بَیَّنُوا فَأُولئِکَ أَتُوبُ عَلَیْهِمْ وَ أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِیمُ» «1»

2. ترک گناهان کبیره. «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ» «2»

3. حسنات و کارهاى نیک. «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ» «3»

گناهان کبیره، بسیار است، بعضى از آنها عبارتند از:

1- نا امیدى از رحمت خدا.

3- دروغ بستن به خدا یا رسول خدا صلى الله علیه و آله و یا اوصیاى پیامبر علیهم السلام‏

4- کشتن نا بجا.

5- عقوق پدر ومادر.

6- خوردن مال یتیم از روى ظلم.

7- نسبت زنا به زن با عفت.

8- فرار از جبهه جنگ با دشمن.

9- قطع رحم.

10- سحر و جادو.

11- زنا.

12- لواط.

13- دزدى.

14- سوگند دروغ.

15- کتمان گواهى. (در آنجا که گواهى دادن واجب است)

16- گواهى به دروغ.

17- پیمان شکنى.

18- رفتار بر خلاف وصیّت.

19- شرابخوارى.

20- رباخوارى.

21- خوردن مال حرام.

22- قمار بازى.

23- خوردن مردار و خون.

24- خوردن گوشت خوک.

26- کم فروشى.

27- تعرّب بعد از هجرت. یعنى انسان به جایى مهاجرت کند که دینش را از دست مى‏دهد.

28- کمک به ستمگر.

29- تکیه بر ظالم.

30- نگهدارى حقوق دیگران بدون عذر.

31- دروغگویى.

32- تکبر.

33- اسراف و تبذیر.

34- خیانت.

35- غیبت.

36- سخن چینى.

37- سر گرمى به امور لهو.

38- سبک شمردن فریضه حج.

39- ترک نماز.

40- ندادن زکات.

41- اصرار بر گناهان صغیره.

اما شرک به خدا و انکار آنچه را که خداوند دستور داده، و دشمنى با اولیاى خدا، از بزرگترین گناهان کبیره مى‏باشد.