نور در حرم نور

قَالَ الْإِمَامُ ع‏ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِکُفَّارِ قُرَیْشٍ وَ الْیَهُودِ:

" کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ‏ " الَّذِی دَلَّکُمْ عَلَى طُرُقِ الْهُدَى، وَ جَنَّبَکُمْ أَنْ أَطَعْتُمُوهُ سُبُلَ‏ الرَّدَى.

" وَ کُنْتُمْ أَمْواتاً " فِی أَصْلَابِ آبَائِکُمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِکُمْ.

" فَأَحْیاکُمْ "‏ أَخْرَجَکُمْ أَحْیَاءً

" ثُمَّ یُمِیتُکُمْ‏ "  فِی هَذِهِ الدُّنْیَا وَ یُقْبِرُکُمْ.

" ثُمَّ یُحْیِیکُمْ‏ " فِی الْقُبُورِ، وَ یُنْعِمُ فِیهَا الْمُؤْمِنِینَ بِنُبُوَّةِ مُحَمَّدٍ ص وَ وَلَایَةِ عَلِیٍّ ع، وَ یُعَذِّبُ فِیهَا الْکَافِرِینَ بِهِمَا.

" ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ‏ " فِی الْآخِرَةِ- بِأَنْ تَمُوتُوا فِی الْقُبُورِ بَعْدُ، ثُمَّ تُحْیَوْا  لِلْبَعْثِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، تُرْجَعُونَ إِلَى مَا وَعَدَکُمْ مِنَ الثَّوَابِ عَلَى الطَّاعَاتِ- إِنْ کُنْتُمْ فَاعِلِیهَا، وَ مِنَ الْعِقَابِ عَلَى الْمَعَاصِی إِنْ کُنْتُمْ مُقَارِفِیهَا

التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام ؛ ؛ ص210

قرآن در اینجا براى اثبات وجود خدا از نقطه‏اى شروع کرده که براى احدى جاى انکار باقى نمى‏گذارد و آن مساله پیچیده حیات و زندگى است.

نخست مى‏گوید:" چگونه شما خدا را انکار مى‏کنید در حالى که اجسام‏ بى‏روحى بودید و او شما را زنده کرد و لباس حیات بر تنتان پوشانید" (کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ کُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْیاکُمْ‏).

قرآن به همه ما یادآورى مى‏کند که قبل از این شما مانند سنگها و چوبها و موجودات بى‏جان مرده بودید، و نسیم حیات اصلا در کوى شما نوزیده بود.

ولى اکنون داراى نعمت حیات و هستى مى‏باشید، اعضاء و دستگاههاى مختلف، حواس و ادراک به شما داده شده، این هستى و حیات را چه کسى به شما عطا کرده آیا خود به خویشتن دادید؟

بدیهى است هر انسان منصفى بدون هیچ تردید اعتراف مى‏کند که این نعمت از خود او نیست، بلکه از ناحیه یک مبدء عالم و قادر به او رسیده است، کسى که تمام رموز حیات و قوانین پیچیده آن را مى‏دانسته، و بر تنظیم آن قدرت داشته، آن گاه جاى این سؤال است که پس چرا به خدایى که بخشنده حیات و هستى است کفر مى‏ورزید؟.

قوله تعالى: کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ کُنْتُمْ أَمْواتاً. الآیة قریبة السیاق من قوله تعالى: «قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى‏ خُرُوجٍ مِنْ سَبِیلٍ:» المؤمن- 11، و هذه من الآیات التی یستدل بها على وجود البرزخ بین الدنیا و الآخرة، فإنها تشتمل على إماتتین، فلو کان إحداهما الموت الناقل من الدنیا لم یکن بد فی تصویر الإماتة الثانیة من فرض حیاة بین الموتین و هو البرزخ، و هو استدلال تام اعتنى به فی بعض الروایات أیضا، و ربما ذکر بعض المنکرین للبرزخ أن الآیتین أعنی قوله: کَیْفَ تَکْفُرُونَ‏ الآیة، و قوله: قالُوا رَبَّنا الآیة، متحدتا السیاق، و قد اشتملتا على موتین و حیاتین، فمدلولهما واحد، و الآیة الأولى ظاهرة فی أن الموت الأول هو حال الإنسان قبل ولوج الروح فی الحیاة الدنیا، فالموت و الحیاة الأولیان هما الموت قبل الحیاة الدنیا و الحیاة الدنیا، و الموت و الحیاة الثانیتان هما الموت عن الدنیا و الحیاة یوم البعث، و المراد بالمراتب فی الآیة الثانیة هو ما فی الآیة الأولى، فلا معنى لدلالتها على البرزخ، و هو خطأ فإن الآیتین مختلفتان سیاقا إذ المأخوذ فی الآیة الأولى موت واحد و إماتة واحدة و إحیائان، و فی الآیة الثانیة إماتتان و إحیائان، و من المعلوم أن الإماتة لا یتحقق لها مصداق من دون سابقة حیاة بخلاف الموت، فالموت الأول فی الآیة الأولى غیر الإماتة الأولى فی الآیة الثانیة، فلا محالة فی قوله تعالى، أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ‏، الإماتة الأولى هی التی بعد الدنیا و الإحیاء الأول بعدها للبرزخ و الإماتة و الإحیاء الثانیتان للآخرة یوم البعث، و فی قوله تعالى. وَ کُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْیاکُمْ‏

إنما یرید الموت قبل الحیاة و هو موت و لیس بإماتة و الحیاة هی الحیاة الدنیا، و فی قوله تعالى: ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ‏ حیث فصل بین الإحیاء و الرجوع بلفظ ثم تأیید لما ذکرنا هذا.