نور در حرم نور

.....المیزان

و القوام بالفتح الواسط العدل، و بالکسر ما یقوم به الشی‏ء و قوله: «بَیْنَ ذلِکَ» متعلق بالقوام، و المعنى: و کان إنفاقهم وسطا عدلا بین ما ذکر من الإسراف و القتر فقوله: «وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً تنصیص على ما یستفاد من قوله «إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا»، فصدر الآیة ینفی طرفی الإفراط و التفریط فی الإنفاق، و ذیلها یثبت الوسط.

.....نمونه

در تفسیر" اسراف" و" اقتار" که نقطه مقابل یکدیگرند مفسران سخنان گوناگونى دارند که روح همه به یک امر بازمى‏گردد و آن اینکه" اسراف" آن است که بیش از حد و در غیر حق و بیجا مصرف گردد، و" اقتار" آن است که کمتر از حق و مقدار لازم بوده باشد.

در یکى از روایات اسلامى تشبیه جالبى براى اسراف و" اقتار" و حد اعتدال شده است و آن اینکه هنگامى که امام صادق ع این آیه را تلاوت فرمود مشتى سنگ‏ریزه از زمین برداشت و محکم در دست گرفت، و فرمود این همان" اقتار" و سخت‏گیرى است، سپس مشت دیگرى برداشت و چنان دست خود را گشود که همه آن به روى زمین ریخت و فرمود این" اسراف" است، بار سوم مشت دیگرى برداشت و کمى دست خود را گشود به گونه‏اى که مقدارى فرو ریخت و مقدارى در دستش بازماند، و فرمود این همان" قوام" است.

.... نور

امام رضا (علیه السلام) مقدار هزینه و انفاق معتدل را همان مقدار معروفى دانستند که در سوره بقره آمده: «عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ مَتاعاً بِالْمَعْرُوفِ» «2» یعنى توانگر در شأن توانمندى خود و تهیدست در حدّ توان خود مطابق عُرف پسندیده و شأن خود بدهد. «3»

امام صادق (علیه السلام) فرمود: بخشش در راه باطل، اسراف است (گرچه کم باشد) و بخل در راه حقّ، اقتار است. «4»

... آیات  مرتبط

إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إیتاءِ ذِی الْقُرْبى‏ وَ یَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (90)

فَلِذلِکَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ قُلْ آمَنْتُ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ کِتابٍ وَ أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَکُمُ اللَّهُ رَبُّنا وَ رَبُّکُمْ لَنا أَعْمالُنا وَ لَکُمْ أَعْمالُکُمْ لا حُجَّةَ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ اللَّهُ یَجْمَعُ بَیْنَنا وَ إِلَیْهِ الْمَصیرُ (15)

... روایت

حکمت446: وَ سُئِلَ ع [أَیُّمَا] أَیُّهُمَا أَفْضَلُ الْعَدْلُ‏ أَوِ الْجُودُ فَقَالَ ع الْعَدْلُ یَضَعُ‏ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا وَ الْجُودُ یُخْرِجُهَا مِنْ جِهَتِهَا وَ الْعَدْلُ سَائِسٌ عَامٌّ وَ الْجُودُ عَارِضٌ خَاصٌّ فَالْعَدْلُ أَشْرَفُهُمَا وَ أَفْضَلُهُمَا

احتجاج طبرسی:.... ٍّ قَالَ عَلِیٌّ ع وَ أَمَّا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ نَضَعُ الْمَوازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً فَهُوَ مِیزَانُ الْعَدْلِ‏ یُؤْخَذُ بِهِ الْخَلَائِقُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَدِینُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى الْخَلَائِقَ بَعْضَهُمْ مِنْ بَعْضٍ وَ یَجْزِیهِمْ بِأَعْمَالِهِمْ وَ یَقْتَصُّ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَّالِم‏.....

روی عن معاذ أنه قال سألت رسول الله ص عن ذلک فقال من أعطى فی غیر حق فقد أسرف و من منع عن حق فقد قتر

جامع الأخبار قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ عَدْلُ سَاعَةٍ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَبْعِینَ سَنَةً قِیَامٍ لَیْلُهَا وَ صِیَامٍ نَهَارُهَا وَ جَوْرُ سَاعَةٍ فِی حُکْمٍ أَشَدُّ وَ أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ مَعَاصِی سِتِّینَ سَنَةً.   بحار

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ إِیَّاکُمْ وَ الظُّلْمَ فَإِنَّهُ یُخَرِّبُ قُلُوبَکُمْ. روضة الواعظین

وَ قَالَ أَیْضاً أَحَبُّ النَّاسِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ أَقْرَبُهُمْ مِنَ اللَّهِ مَجْلِساً إِمَامٌ عَادِلٌ إِنَّ أَبْغَضَ النَّاسِ إِلَى اللَّهِ وَ أَشَدُّهُمْ عَذَاباً إِمَامٌ جَائِرٌ. روضة الواعظین

قَالَ الصَّادِقُ ع‏ مِنَ الْجَوْرِ قَوْلُ الرَّاکِبِ لِلْمَاشِی الطَّرِیقَ الطَّرِیقَ.

الإمام علی «ع»: العدل زینة الایمان.^[1]

9 الامام علی «ع»: العدل حیاة الاحکام.[2]

7 الإمام علی «ع»: العدل رأس الإیمان، و جماع الإحسان، و أعلى مراتب الإیمان.[3]

6 الإمام علی «ع»: إنّ العدل میزان اللَّه، الّذی وضعه للخلق، و نصبه لإقامة الحقّ، فلا تخالفه فی میزانه، و لا تعارضه فی سلطانه.[4]

5 الإمام علی «ع»: بالعدل تصلح الرّعیّة.[5]

....نکته

مواظب باشیم عدل و اعتدال را شخصی و وابسته به نظر خودمان تعریف نکنیم. میزان عدل و اعتدال شناخت حق است. حق نیز دو گونه شناخته می شود. 1-فطرت پاک انسانی که موارد مشخصی از قبیل صدق، عدم ستمکاری، پاکدامنی و ... را عموما تشخیص می دهد. 2-از طریق خود حق تعالی، شناخت کتاب حق(قرآن) و ولی حق: چه بسا سر سختی نشان دادن در برابر دشمن خروج از اعتدال  و افراطی گری بیان شود در حالیکه حق تعالی آنرا مطابق حق و کوتاهی از آن را خروج از اعتدال معرفی می کند(یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذینَ یَلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّارِ وَ لْیَجِدُوا فیکُمْ غِلْظَةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقینَ (123)،  وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُونَ (9))