نور در حرم نور

پی نوشت ها :
  

۱- سوره فرقان/ آیه ۷۷ 
۲- بحار الأنوار/ ج ۶۶/ ص ۴۱۰ 
۳- سوره یوسف/ آیه ۱۸ و آیه ۸۳ 
سوره طه/ آیه ۹۶ ۴۴-

الف) تسویل نفس

یعنی نفس راه‏های انحرافی و گناهان را با مهارت کامل با لباس زیبا می‏پوشاند و اقدامات را توجیه می‏کند. حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید:

نفس امّاره و آرایش‏گر، بسان منافق، چاپلوسی می‏کند و به شیوه یک دوست صمیمی رفتار می‏کند تا آن گاه که فریب دهد و قدرت یابد، همانند دشمن مسلّط گردد و با تکبّر، تحکّم و زورگویی کند، سپس انسان را به جایگاه‏های بد در آورد.[141]

و می‌فرماید:

هلاک شد کسی که از خود راضی باشد و اعتماد کرده به آنچه نفس او برایش آراسته است.[142]

و می‌فرماید:

به راستی که نفس تو پرفریب و خدعه است، اگر به آن اعتماد کنی شیطان تو را به سوی ارتکاب محرمات می‏کشاند.[143]

و می‌فرماید:

برای فریب خوردن مرد، همین بس که اعتماد کند به هر چه نفس او برایش بیاراید.[144]

و در بخشی از خطبه 82 می‌فرماید:

به شما سفارش می‏کنم از خشم خدا بترسید، خدایی که با هشدارهایی که داده، جای عذری نگذاشته و با راهنمایی‏هایی که کرده، حجّت را بر بندگانش کامل کرده است، خدایی که شما را از دشمن خطرناکی ترسانده که پنهانی در دل‏ها نفوذ می‏کند و در گوش‏ها نجوا می‏نماید، دشمنی که گمراه می‏کند و انسان را به پستی می‏کشاند، وعده می‏دهد و دل را گرفتار می‏کند و آدمی را آرزومند می‏سازد و زشتی‏ها را در برابر انسان، زیبا جلوه می‏دهد و گناهان بزرگ و نابود کننده را آسان و کوچک می‏نماید تا آن‏جا که از مقام رشد و تعالی ساقط کرده و به گمراهی می‏کشاند و در نتیجه، گروگان خود را به بند کشیده و راه نجات را بر او می‏بندد.[145]

هنگامی که انسان با صحنه‏ای بر می‏خورد و در برابر گناه قرار می‏گیرد، در درجه نخست، با آن احساس بیگانگی می‏کند و با فطرت پاک خویش پلیدی آن را احساس می‏کند، دست کم احتمال می‏دهد خطا و خطر باشد، ولی هم ابلیس از برون و هم نفس توجیه گر از درون، دست به آرایش‏گری و صحنه پردازی می‏زنند و لباسی از وجاهت و زیبایی بر اندام کار زشت می‏پوشانند، توجیهاتی از قبیل: همه از این کارها می‏کنند، این که گناه کبیره نیست، در این وضعیت معلوم نیست اصلاً گناه باشد، چون نیازمندی، اشکالی ندارد، در توبه باز است، خداوند ارحم الرحمین است، بعدا جبران می‏کنی و.... اگر کسی به گناهی آلوده شد و تکرار کرد، به تدریج قبح و زشتی گناه از نظرش می‏افتد و اگر ادامه داد، به کار زشت معتاد می‏شود و کم کم آن را خوب و لازم قلمداد می‏کند. شبیه معتادی که برای تهیه مواد افیونی حاضر می‏شود هر سرقت و گناهی حتی خیانت به خانواده‏اش را توجیه کند با این عنوان که من مضطرّم، ناچارم، حفظ جان واجب است و... .

قرآن کریم می‌فرماید:

آیا کسی که زشتی کردارش برای او آراسته شده و آن را زیبا می‏بیند، [ همانند مؤمن نیکوکار است؟]... .[146]

خودفریبی و تسویل و تزیین در جامعه را می‏توان در شعارها و ادعاهای گروه‏های سیاسی ملاحظه کرد. هر جناح و گروهی، خود را مستحق، حق به جانب، مظلوم و مدافع دین و خیرخواه و طرف‏دار نظام، ملت و طرف مقابل را به عکس تصور می‏کند.

آرایش‏گری و توجیه سازی نفس به قدری قوی است که بدترین جنایت امویان و یا قاتلان کربلا را به عنوان وظیفه شرعی و کار مثبت برای آنان جلوه داد.

ولی افرادی که خود را شناخته‏ اند و اهل تقوا و پارسایان، با بدگمانی به خواهش‏های نفسانی نگاه می‏کنند، حضرت امیر علیه‌السلام در وصف متقین می‌فرماید:

نفس آنان نزد خودشان موردتهمت و بدگمانی قرار دارد و از اعمال خودشان می‏ترسند، هنگامی که یکی از آنان مورد مدح کسی قرار می‏گیرد، از تعریف و تمجید می‏ترسد و می‏گوید: من به نفس خودم آگاه ترم و خدا هم از من آگاه‏تر است.[147]