5-12.یوسف/40 نکته تربیتی: استفاده از هر فرصتی برای امر تربیت

- رسول الله ص در حالی که داغ دار فرزند شان بودند، هنگامی که دیدند مردم خورشید گرفتگی را به مرگ پسرشان نسبت می دهند به منبر رفتند و توهم آن ها را باطل کردند
وسائل الشیعة ج7 485 1 باب وجوبها لکسوف الشمس و خسوف القمر ..... ص : 483
9923- 10- «2» مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ «3» عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع یَقُولُ إِنَّهُ لَمَّا قُبِضَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ رَسُولِ اللَّهِ ص- جَرَتْ فِیهِ ثَلَاثُ سُنَنٍ أَمَّا وَاحِدَةٌ فَإِنَّهُ لَمَّا مَاتَ انْکَسَفَتِ الشَّمْسُ فَقَالَ النَّاسُ انْکَسَفَتِ الشَّمْسُ لِفَقْدِ ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ ص- فَصَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ یَجْرِیَانِ بِأَمْرِهِ مُطِیعَانِ لَهُ لَا یَنْکَسِفَانِ لِمَوْتِ أَحَدٍ وَ لَا لِحَیَاتِهِ فَإِذَا انْکَسَفَتَا أَوْ وَاحِدَةٌ مِنْهُمَا فَصَلُّوا ثُمَّ نَزَلَ «4» فَصَلَّى بِالنَّاسِ صَلَاةَ الْکُسُوفِ.
- در بحبوحه جنگ جمل شخصی از امیرالمومنین علیه السلام در مورد توحید سوال کرد
التوحید (للصدوق) 83 3 باب معنى الواحد و التوحید و الموحد
إِنَّ أَعْرَابِیّاً قَامَ یَوْمَ الْجَمَلِ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَ تَقُولُ إِنَّ اللَّهَ وَاحِدٌ قَالَ فَحَمَلَ النَّاسُ عَلَیْهِ قَالُوا یَا أَعْرَابِیُّ أَ مَا تَرَى مَا فِیهِ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ تَقَسُّمِ الْقَلْبِ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع دَعُوهُ فَإِنَّ الَّذِی یُرِیدُهُ الْأَعْرَابِیُّ هُوَ الَّذِی نُرِیدُهُ مِنَ الْقَوْمِ ثُمَّ قَالَ یَا أَعْرَابِیُّ إِنَّ الْقَوْلَ فِی أَنَّ اللَّهَ وَاحِدٌ عَلَى أَرْبَعَةِ أَقْسَامٍ فَوَجْهَانِ مِنْهَا لَا یَجُوزَانِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ وَجْهَانِ یَثْبُتَانِ فِیهِ فَأَمَّا اللَّذَانِ لَا یَجُوزَانِ عَلَیْهِ فَقَوْلُ الْقَائِلِ وَاحِدٌ یَقْصِدُ بِهِ بَابَ الْأَعْدَادِ فَهَذَا مَا لَا یَجُوزُ لِأَنَّ مَا لَا ثَانِیَ لَهُ لَا یَدْخُلُ فِی بَابِ الْأَعْدَادِ أَ مَا تَرَى أَنَّهُ کَفَرَ مَنْ قَالَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ وَ قَوْلُ الْقَائِلِ هُوَ وَاحِدٌ مِنَ النَّاسِ یُرِیدُ بِهِ النَّوْعَ مِنَ الْجِنْسِ فَهَذَا مَا لَا یَجُوزُ عَلَیْهِ لِأَنَّهُ تَشْبِیهٌ وَ جَلَّ رَبُّنَا عَنْ ذَلِکَ وَ تَعَالَى «2» وَ أَمَّا الْوَجْهَانِ اللَّذَانِ یَثْبُتَانِ فِیهِ فَقَوْلُ الْقَائِلِ هُوَ وَاحِدٌ لَیْسَ لَهُ فِی الْأَشْیَاءِ
شِبْهٌ کَذَلِکَ رَبُّنَا وَ قَوْلُ الْقَائِلِ إِنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَدِیُّ الْمَعْنَى یَعْنِی بِهِ أَنَّهُ لَا یَنْقَسِمُ فِی وُجُودٍ وَ لَا عَقْلٍ وَ لَا وَهْمٍ «1» کَذَلِکَ رَبُّنَا عَزَّ وَ جَل
- امام هیچ استعدادی را ضایع نمی کند. اگر قبولی از جانب مردم باشد اهل بیت دریغ نمی کنند. مثل پدر مهربان می مانند
- چون برای خدا تبلیغ می کنند و هیچ اجری از مردم نمی خواهند برای همین تربیت کردن شان زمان و مکان ندارد. از هر فرصتی استفاده می کنند
تفسیر نمونه ج9 415
در زندانهایى که تبهکاران دور هم جمع مىشوند در حقیقت یک آموزشگاه عالى فساد تشکیل مىشود، در این زندانها نقشههاى تخریبى را مبادله مىکنند و تجربیاتشان را در اختیار یکدیگر مىگذارند و هر تبهکارى در واقع درس اختصاصى خود را به دیگران مىآموزد، به همین دلیل پس از آزادى از زندان بهتر و ماهرتر از گذشته به جنایات خود ادامه مىدهند، آنهم با حفظ وحدت و تشکل جدید، مگر اینکه ناظران بر وضع زندان مراقب این موضوع باشند و با ارشاد و تربیت زندانیان آنها را که غالبا افرادى پر انرژى و با استعداد هستند تبدیل به عناصر صالح و مفید و سازنده بکنند.
و اما زندانهایى که از پاکان و نیکان و بىگناهان و مبارزان راه حق و آزادى تشکیل مىگردد کانونى است براى آموزشهاى عقیدتى، و راههاى عملى مبارزه، و سازماندهى، اینگونه زندانها فرصت خوبى به مبارزان راه حق مىدهد تا بتوانند کوششهاى خود را پس از آزادى هماهنگ و متشکل سازند.[1]
این سرگذشت به ما این درس مهم را مىدهد که ارشاد و تعلیم و تربیت محدود و محصور در کانون معینى مانند مسجد و مدرسه نیست، بلکه باید از هر فرصتى براى این هدف استفاده کرد حتى از زندان در زیر زنجیرهاى اسارت.
تفسیر نور ج4 206
انسانها سه دستهاند: گروهى قالب پذیرند، مثل آب و هوا که از خود شکلى ندارند ودر هر ظرفى به شکل همان ظرف در مىآیند. گروهى نفوذ ناپذیر و مقاوم هستند، همچون آهن و فولاد که در برابر فشار بیرونى ایستادگى مىکنند. اما گروهى امام و راهبرند که دیگران را به رنگ حقّ درمىآورند. یوسف نمونهاى از انسانهاى دسته سوم است که در زندان نیز از مشرک، موحّد مىسازد.- زندان های زمان ستم شاهی با حضور انقلابیون مرکز آموزش های عقیدتی بود. هم چنین دوران اسارات آزادگان ما این طور بود
- مرحوم ابوترابی در زندان های بعثی ها وظیفه ای را دنبال می کرد
مرحوم شیخ بهلول در سالهای زیادی که در زندان های افغانستان بود به هدایت بسیاری از زندان بانان و زندانیان پرداخته بودتفسیر نور ج4 207
1- مردم را با محبّت و عاطفه، صدا بزنید. «یا صاحِبَیِ»
2- انسان در برابر هم نشینان خود نیز مسئول است. «یا صاحِبَیِ السِّجْنِ»*
3- از مکانها وزمانهاى حسّاس براى تبلیغ استفاده کنید. یا صاحِبَیِ السِّجْنِ أَ أَرْبابٌ مُتَفَرِّقُونَ ... (یوسف در زندان همین که مىبیند به تعبیر خواب او نیاز دارند، فرصت را غنیمت شمرده و تبلیغ مىکند.)
4- پرسش و مقایسه، یکى از راههاى ارشاد و هدایت است. أَ أَرْبابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَیْرٌ ...[1]
الکافی (ط - الإسلامیة) ج5 28 باب وصیة رسول الله ص و أمیر المؤمنین ع فی السرایا ..... ص : 27
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ بَعَثَنِی رَسُولُ اللَّهِ ص إِلَى الْیَمَنِ وَ قَالَ لِی یَا عَلِیُّ لَا تُقَاتِلَنَّ أَحَداً حَتَّى تَدْعُوَهُ وَ ایْمُ اللَّهِ لَأَنْ یَهْدِیَ اللَّهُ عَلَى یَدَیْکَ رَجُلًا خَیْرٌ لَکَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ وَ غَرَبَتْ وَ لَکَ وَلَاؤُهُ یَا عَلِیُّ.
هنگامی که اجر تبلیغ و تربیت و هدایت را دریابیم آنگاه از همه فرصت ها استفاده می کنیم
عیون أخبار الرضا علیه السلام ج2 37 31 باب فیما جاء عن الرضا ع من الأخبار المجموعة ..... ص : 24
94 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اللَّهُمَّ ارْحَمْ خُلَفَائِی ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قِیلَ لَهُ «1» وَ مَنْ خُلَفَاؤُکَ قَالَ الَّذِینَ یَأْتُونَ مِنْ بَعْدِی وَ یَرْوُونَ أَحَادِیثِی وَ سُنَّتِی فَیُعَلِّمُونَهَا النَّاسَ مِنْ بَعْدِیمشکاة الأنوار فی غرر الأخبار النص 136 الفصل الثامن فی العلم و العالم و تعلیمه و تعلمه و استعماله ..... ص : 132
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُحَدِّثُکُمْ عَنْ أَقْوَامٍ لَیْسُوا بِأَنْبِیَاءَ وَ لَا شُهَدَاءَ یَغْبِطُهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ الْأَنْبِیَاءُ وَ الشُّهَدَاءُ بِمَنَازِلِهِمْ مِنَ اللَّهِ عَلَى مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ قِیلَ مَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هُمُ الَّذِینَ یُحَبِّبُونَ عِبَادَ اللَّهِ إِلَى اللَّهِ- وَ یُحَبِّبُونَ اللَّهَ إِلَى عِبَادِهِ قُلْنَا هَذَا حَبَّبُوا اللَّهَ إِلَى عِبَادِهِ فَکَیْفَ یُحَبِّبُونَ عِبَادَ اللَّهِ إِلَى اللَّهِ قَالَ یَأْمُرُونَهُمْ بِمَا یُحِبُّ اللَّهُ وَ یَنْهَوْنَهُمْ عَمَّا یَکْرَهُ اللَّهُ- فَإِذَا أَطَاعُوهُمْ أَحَبَّهُمُ اللَّهُ
کار حضرت یوسف ع این چنین بود
یوسف وار باشیم و خداوند را محبوب مردم قرار دهیم و به مردم بشناسانیم
#نکته: تبعیت از آیین پدران همیشه بد نیست. اگر پدران ما بر طریق حق باشند تبعیت از آنها حق و درست است.