نور در حرم نور

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از عرصه های امتحان عرصه تعاملات اجتماعی است. در جایی که ارزش را در امور مادی ببینند و برای اهل ثروت اهمیت قائل شوند و فقرا را ناچیز بشمرند، آنگاه اگر فقرا از خدا و دین دم بزنند مترفین با تکبر و رویگردانی از دین با تمسخر اهل حق گویند آیا خدا به اینها منت گزارده!؟ اینجا محل امتحان است که ارزش واقعی در چیست؟

جواب خدای متعال: مدار شاکر بودن است نه امور مادی.

شکر یعنی شناخت نعمت از ناحیه خدا و به کار بردن آن در مسیر رضای حق. هر چه نعمت مهمتر باشد شکر آن هم با ارزش تر است. بالاترین نعمت، نعمت ولایت الهی است(ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعیم). پس تلاش در جهت برقراری ولایت الهی بالاترین ارزش در دین است که حضرت امام(ره) انقلاب اسلامی را در این مسیر قرار داده است و کسانی که در این راه تلاش کنند بالاترین ارزش را دارا هستند و کسانی که قدر نعمت ولایت را ندانند  و به مخالفت با آن بپردازند از شرار خلقند. بنابراین عرصه ولایت که عمدتا اجتماعی است مهمترین عرصه امتحان الهی است.

..... المیزان

الفتنة الامتحان، و السیاق یدل على أن الاستفهام فی قوله: «أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنْ بَیْنِنا» للتهکم و الاستهزاء، و معلوم أنهم لا یسخرون إلا ممن یستحقرون أمره و یستهینون موقعه من المجتمع، و لم یکن ذلک إلا لفقرهم و مسکنتهم و انحطاط قدرهم عند الأقویاء و الکبریاء منهم.

فالله سبحانه یخبر نبیه أن هذا التفاوت و الاختلاف إنما هو محنة إلهیة یمتحن بها الناس لیمیز به الکافرین من الشاکرین، فیقول أهل الکفران و الاستکبار فی الفقراء المؤمنین: أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنْ بَیْنِنا فإن السنن الاجتماعیة عند الناس توصف بما عند المستن بها من الشرافة و الخسة، و کذا العمل یوزن بما لعامله من الوزن الاجتماعی فالطریقة المسلوکة عند الفقراء و الأذلاء و العبید یستذلها الأغنیاء و الأعزة، و العمل الذی أتى به مسکین أو الکلام الذی تکلم به عبد أو أسیر مستذلا لا یعتنی به أولو الطول و القوة.

فانتحال الفقراء و الأجراء و العبید بالدین، و اعتناء النبی بهم و تقریبه إیاهم من نفسه کالدلیل عند الطغاة المستکبرین من أهل الاجتماع على هوان أمر الدین و أنه دون أن یلتفت إلیه من یعتنی بأمره من الشرفاء و الأعزة.

و قوله تعالى: «أَ لَیْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِالشَّاکِرِینَ» جواب عن استهزائهم المبنی على الاستبعاد، بقولهم: «أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنْ بَیْنِنا» و محصله أن هؤلاء شاکرون لله دونهم و لذلک قدم هؤلاء لمنه و أخرهم فکنى سبحانه عن ذلک بأن الله أعلم بالشاکرین لنعمته أی إنهم شاکرون، و من المسلم أن المنعم إنما یمن و ینعم على من یشکر نعمته و قد سمى الله تعالى توحیده و نفی الشریک عنه شکرا فی قوله حکایة عن قول یوسف ع:

 «ما کانَ لَنا أَنْ نُشْرِکَ بِاللَّهِ مِنْ شَیْ‏ءٍ ذلِکَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَیْنا وَ عَلَى النَّاسِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَشْکُرُونَ:» (یوسف: 38).

فالآیة تبین أنهم بجهالتهم یبنون الکرامة و العزة على التقدم فی زخارف الدنیا من مال و بنین و جاه، و لا قدر لها عند الله و لا کرامة، و إنما الأمر یدور مدار صفة الشکر و النعمة بالحقیقة هی الولایة الإلهیة.

..... داستان

فی تفسیر على بن إبراهیم قوله: «وَ لا تَطْرُدِ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَیْکَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ وَ ما مِنْ حِسابِکَ عَلَیْهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظَّالِمِینَ» فانه کان سبب نزولها انه کان بالمدینة قوم فقراء مؤمنون یسمعون أصحاب الصفة، و کان رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم أمرهم ان یکونوا فی صفة یأوون إلیها: و کان رسول الله صلى الله علیه و آله یتعاهدهم بنفسه، و ربما حمل إلیهم ما یأکلون. و کانوا یختلفون الى رسول الله صلى الله علیه و آله فیقربهم و یقعد معهم و یؤنسهم، و کان إذا جاء الأغنیاء و المترفون من أصحابه أنکروا علیه ذلک و یقولون له: اطردهم عنک، فجاء یوما رجل من الأنصار الى رسول الله صلى الله علیه و آله و عنده رجل من أصحاب الصفة قد لزق برسول الله صلى الله علیه و آله و سلم یحدثه، فقعد الأنصاری بالبعد منهما فقال له رسول الله صلى الله علیه و آله: نقدم فلم یفعل، فقال له رسول الله صلى الله علیه و آله لعلک خفت أن یلزق فقره بک، فقال الأنصاری اطرد هؤلاء عنک، فأنزل الله: «وَ لا تَطْرُدِ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ» الآیة.

تفسیر القمّی: عن أبی عبد اللّه علیه السّلام فی حدیث عن رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم قال: و من أتى ذا میسرة فتخشّع له طلب ما فی یدیه ذهب ثلثا دینه‏

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ، قَالَ: «مَنْ أَصْبَحَ وَ أَمْسى‏ وَ الدُّنْیَا أَکْبَرُ هَمِّهِ، جَعَلَ اللَّهُ تَعَالَى الْفَقْرَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ، وَ شَتَّتَ أَمْرَهُ، وَ لَمْ یَنَلْ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا مَا قُسِمَ‏لَهُ؛ وَ مَنْ أَصْبَحَ وَ أَمْسى‏ وَ الْآخِرَةُ أَکْبَرُ هَمِّهِ، جَعَلَ اللَّهُ‏ الْغِنى‏ فِی قَلْبِهِ، وَ جَمَعَ لَهُ أَمْرَهُ‏