4 - 28 آثار تقوا (طلاق/ 2 و 4 و 5)



آثاری که برای تقوا در قرآن ذکر شده است، به سه گروه تقسیم می گردد: آثار دنیوی، آثار اخروی و آثار مستمر.
الف. آثار دنیوی
خداوند به کسی که تقوا داشته باشد، از راهی که به حساب نمی آورد، روزی می دهد:
«وَ مَن یتَّق اللّه َ یجعل لَّه مخرجا * وَ یَرزُقهُ من حیثُ لا یحتسِب»؛[۱] و هر کس خدا ترس شود، خدا راه بیرون شدن را بر او می گشاید و از جایی که گمان نبرد، به او روزی عطا کند.
هدایت قرآن نصیب افراد با تقوا می گردد:
«ذَلک الکِتبُ لا ریبَ فیهِ هُدیً لِّلمُتَّقین»؛[۲] این کتاب بی هیچ شک، راهنمای پرهیزکاران است.
کسانی که تقوا ورزند، خدا درهای برکات آسمان و زمین را بر آنان باز می کند:
«وَ لو أَنَّ أَهل القرَی ءَامَنوا وَ اتَّقَوا لَفتَحنا علیهم برَکَتٍ مّن السَّماءِ و الأرضِ»؛[۳] و چنانچه مردم شهر و دیار همه ایمان آورده و پرهیزکار می شدند، همانا ما درهای برکات آسمان و زمین را بر روی آن ها می گشودیم.
ب. آثار اخروی
«انَّ المُتَّقین فی جَنَّتٍ و نَعیمٍ»؛[۴] متقیان هم امروز در باغ های بهشت پرنعمت اند.
«فانَّ خیرَ الزَّاد التَّقوی»؛[۵] بهترین توشه این راه تقواست.
«انمَّا یَتَقَّبلُ اللّه ُ مِنَ المُتَّقین»؛[۶] خدا قربانی متّقیان را خواهد پذیرفت.
«وَ من یَتَّق اللّه َ یُکفِّر عنهُ سیّئاتهِ وَ یعظِم لهُ أَجرا»؛[۷] و هر که از خدا بترسد، خدا گناهانش را بپوشاند و او را پاداش بزرگ عطا کند.
«ثُمَّ نُنَجِّی الَّذینَ اتَّقَوا وَّ نذَرُ الظَّلِمیِن فیها جِثِیّا»؛[۸] پس از ورود همه در دوزخ، ما افرادی را که خدا ترس و با تقوا بوده اند، از جهنم نجات خواهیم داد و ستمکاران را فروگذاریم تا در آن آتش به زانو درافتند.
ج. آثار مستمر
خوشبخت کسانی هستند که اطاعت خدا و رسول نمایند و از خدا ترسیده، تقوا پیشه کنند:
«وَ مَن یُطع اللّه َ وَ رَسُولَهُ و یخشَ اللّه َ وَ یتَّقه فَاولئِک همُ الفائِزون»؛[۹] و هر کس فرمان خدا و رسول را اطاعت کند و خدا ترس و پرهیزکار باشد، چنین کسانی را پیروزی و سعادت خواهد بود.
«انَّ أَکرمَکم عندَ اللّه ِ أَتقکُم»؛[۱۰] بزرگوارترین شما نزد خدا با تقواترین مردمند.
«فانَّ اللّه َ یحبُّ المّتَّقین»؛[۱۱] خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.
«إنْ أَولیَاؤُهُ الَّا المُتَّقون»؛[۱۲] تنها متقین دوستان خدا هستند.
«وَ اعلَمُوا أنَّ اللّه َ معَ المُتَّقین»؛[۱۳] خدا همواره با متقین
حضرت علی علیه السلام می فرماید:
الف. آثار فردی:
1. بصیرت: از جمله آثار تقوا و عبودیت، بصیرت یا همان روشن بینی خاصی است که به وسیله آن، شخص با تقوا حق را از باطل تشخیص می دهد. ...
به همین خاطر است که در طول تاریخ علمای با تقوا هیچ گاه فریب باطل را نخورده و در مقابل باطل ایستادگی کرده اند. در این مورد در قرآن کریم آمده است:«یا ایُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إن تَتَّقُوا اللهَ یَجعَل لَکُم فُرقَاناً» یعنی «ای کسانی که ایمان آورده اید اگر تقوای الهی پیشه کنید، خداوند به شما فرقان (قدرت تشخیص حق از باطل) می دهد.»[1]
در بسیاری از موارد دیده می شود که بعضی از انسان ها در میان دو راهی حق و باطل، باطل را به عنوان حق پنداشته و به آن عمل کرده اند، که تاریخ از این گونه اشتباهات پر است، این به خاطر عدم بصیرت اشخاص بوده است. لذا خداوند می فرماید به متقین قدرت شناخت حق از باطل می دهیم.
2. حکمت: از جمله آثار تقوا و عبودیت، علم و حکمت است که خداوند بر زبان انسان جاری می سازد. لذا پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «ما أخلَصَ عَبدٌ لِلّهِ عَزَّ و جَلَّ أربَعِینَ صباحاً إلّا جَرَت یَنَابِیعُ الحِکمَهِ مِن قَلبِهِ عَلی لِسانِه» یعنی هیچ بنده ای چهل بامداد برای خدا اخلاص نورزید، مگر آن که چشمه های حکمت از قلبش به زبانش جاری شد.[2]
3. خروج از سختی ها: متقین از سختی ها و مشکلات خارج می شوند، همان گونه که خداوند در قرآن فرموده است: «و مَن یَتَّقِ اللهَ یَجعَل لَه مَخرَجاً» یعنی «هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند برای او محل خروج (از مشکلات) قرار می دهد.»[3]
4. کثرت رزق و روزی: از دیگر آثار تقواست که خداوند در قرآن کریم وعده داده است آنجا که می فرماید: «و مَن یَتَّقِ اللهَ یَجعَل لَه مَخرَجاً وَ یَرزُقهُ مِن حَیثُ لا یَحتَسِبُ» یعنی «هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند برای او محل خروج (از مشکلات) قرار می دهد. و از جایی که گمان نمی برد، به او روزی عطا می کند.» [4]
5. آگاهی از عالم غیب: از جمله آثار تقوا، اطلاع از عالم غیب است. و این اطلاع به خاطر اتصال و نزدیکی به خداوند است که علّام الغیوب است و بدینوسیله با عالم غیب در ارتباط قرار می گیرد و می تواند از غیب خبر دهد. در این زمینه داستان های زیادی نقل شده است که میتوان به داستان حضرت موسی و خضر (ع) اشاره کرد که در قرآن ذکر شده است.
6. پرورش یافتن قوای درونی: بوسیله تقوا قوای درونی انسان پرورش می یابد، به گونه ای که شخص می تواند کارهایی را انجام دهد که دیگران از انجام آن کارها، ناتوانند و این قدرتی است که خداوند به انبیاء و ائمه (ع) و بندگان خاص خود عطا فرموده است. که از جمله آنها می توان طی الارض را نام برد که در یک چشم به هم زدن از نقطه ای به نقطه ای دور دست سفر می کنند. در این رابطه نیز داستان های زیادی از علمای مشهور نقل شده است. البته لازم به ذکر است که اینگونه حالات در مقابل هدف که معرفت و شناخت باری تعالی است، چیز کمی می باشد، اما به هر حال قدرتی است که خداوند به انسان متقی می دهد.
1.سوره انفال، آیه 29
2.منتخب میزان الحکمه ص 178حدیث 1893
3. سوره طلاق، آیه 2
4.سوره طلاق، آیه 2 و 3
الف) از منظر قرآن، فقط اعمال متقیان پذیرفته است: «اِنَّما یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ المُتَّقین» [۸۹] و به کاری که بنیان آن براساس تقوا نباشد، هرگز اعتنایی نیست [۹۰] [۹۱] ، هرچند ساختن مسجد باشد: «والَّذینَ اتَّخَذوا مَسجِدًا ضِرارًا و کُفرًا... •لاتَقُم فیهِ اَبَدًا لَمَسجِدٌ اُسِّسَ عَلَی التَّقوی مِن اَوَّلِ یَوم اَحَقُّ اَن تَقومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ اَن یَتَطَهَّروا واللّهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرین • اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلی تَقوی مِنَ اللّهِ...» [۹۲]
ب) بر پایه روایات فراوانی، شرط قبولی اعمال، تقواست. [۹۳]
ج) تقوا دستور خداوند به خاتم پیامبران صلوات الله علیه: «یـاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللّه...» [۹۴] و نیز سفارش او به پیروان اسلام و دیگر ادیان الهی است و چنانچه ویژگی دیگری بیش از آن به صلاح بندگان و در خوبی، جامعتر و در ارزش عظیمتر و در عبودیت فراگیرتر می بود، خداوند مهربان به آن وصیت میکرد [۹۵] : «ولِلّهِ ما فِی السَّمـوتِ وما فِی الاَرضِ ولَقَد وصَّینَا الَّذینَ اوتوا الکِتـبَ مِن قَبلِکُم واِیّاکُم اَنِ اتَّقوا اللّهَ» [۹۶] پیامبر صلوات الله علیه و امامان معصوم علیهم السلام نیز به رعایت تقوای الهی سفارش کرده [۹۷] ، آن را سرآمد کارها [۹۸] و بزرگترین وصیت دانستهاند. [۹۹]
د) صفت تقوا محبوب و ممدوح خداوند است و در قرآن کریم بهترین توشه آخرت دانسته شده و در روایات به آن بسیار سفارش شده است. [