نور در حرم نور

آیات مربوط به ربا، بدنبال آیات انفاق آمد، تا دو جهت خیر وشر را که توسط مال و ثروت پدید مى‏آید مطرح کند. انفاق یعنى دادن بلاعوض و ربا یعنى گرفتن بلاعوض. هر آثارخوبى که انفاق دارد، مقابلش آثار سوئى است که ربا در جامعه پدید مى‏آورد. به همین جهت قرآن مى‏فرماید: «یَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا وَ یُرْبِی الصَّدَقاتِ» خداوند ثروت بدست آمده از ربا را نابود، ولى صدقات را افزایش مى‏دهد.

تهدیدهایى که در قرآن براى اخذ ربا و پذیرش حاکمیّت طاغوت آمده، براى قتل، ظلم، شرب خمر، قمار و زنا نیامده است.

و رسول خدا صلى الله علیه و آله فرموده‏اند: هرگاه خداوند اراده‏ى هلاک قریه‏اى را داشته باشد، رباخوارى در آن قریه ظاهر مى‏شود

امام صادق علیه السلام علّت تکرار آیات ربا را آماده سازى ثروتمندان براى کار خیر و صدقات مى‏داند و مى‏فرماید: چون از یکسو «ربا» حرام است و از طرف دیگر کنز و انباشتن ثروت به صورت راکد نیز است، پس چاره‏اى براى ثروتمندان جز انفاق و یا کارهاى تولیدى مفید باقى نمى‏ماند.

من اتّجر بغیر فقه فقد ارتطم فى‏الربا

آثار ربا:

گرفتن پول اضافى، بدون انجام کارى مفید و یا مشارکت در تولید، نوعى ظلم و اجحاف است که موجب پیدایش دشمنى و قساوت مى‏شود.

ربا دهنده به جهت بدهى‏هاى تصاعدى، گاهى ورشکست و مجبور به قبول انواع ذلّت‏ها و اسارت‏ها مى‏شود. «4»

ربا، تعادل جامعه را بهم زده و موجب تقسیم جامعه به دو قطب مستکبر و مستضعف مى‏شود. «5»

با توجّه به این آثار تخریبى، نه تنها در شریعت اسلام، بلکه در تمام ادیان آسمانى ربا تحریم شده است.

امّا برخى به بهانه‏هایى مى‏خواهند ربا را توجیه کنند و به دنبال راه فرار هستند. کلاه شرعى ساختن، همانند حیله یهود براى گرفتن ماهى در روز شنبه که در آیات قبل ماجراى آن بیان شد، نوعى بازى بیش نیست و قرآن از این گونه بازى‏ها انتقاد کرده است.

ربا، آثار تخریبى خود را دارد هرچند که جوامع انسانى آن را در سیستم اقتصادى خودپذیرفته باشند. علّت پیشرفت جوامع غربى، توجّه به علم و صنعت است، نه اینکه رباخوارى موجب ترقّى آنها شده باشد.

در قرآن 32 بار کلمه «زکات‏» و 32 بار واژه «بَرَک‏» آمده، گویا زکات مساوى با برکت‏ است.

زکات و نماز از مشترکات همه ادیان آسمانى است.

حضرت عیسى علیه السلام در گهواره به سخن آمد و گفت: «اوصانى بالصّلوة و الزّکاة» «1» خداوند مرا به نماز و زکات سفارش نموده است.

حضرت موسى علیه السلام خطاب به بنى‏اسرائیل فرمود: «اقیموا الصّلوة و آتوا الزّکاة» «2» نماز به پا دارید و زکات دهید.

قرآن درباره حضرت اسماعیل علیه السلام مى‏فرماید: «کان یأمر أهله بالصّلوة و الزّکاة» «3» او خانواده‏اش را به نماز و زکات فرمان مى‏داد.

درباره عموم پیامبران نیز آمده است:

«و جعلناهم ائمّة یَهدون بأمرنا و أوحینا الیهم فعل الخَیرات و اقام الصّلوة و ایتاء الزّکاة» «4» آنان به فرمان ما مردم را هدایت مى‏کردند و ما انجام کارهاى نیک و به پا داشتن نماز و پرداخت زکات را به آنان وحى کردیم.

زکات در حقیقت ذخیره قیامت مى‏شود، بنابراین مال فانى را جاودانه‏

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «فما جاع فقیرٌ الّا بما منع غنى و اللّه سبحانه و تعالى سائلهم عن ذلک‏